Traag ministerie VWS leidt tot woekerprijzen voor medisch isotopen en hoge loonkosten Nederlandse ziekenhuizen

Klink beantwoordt Kamervragen maar komt niet to solide lange termijn oplossing medisch isotopen
Afgelopen vrijdag beantwoordde minister Klink voor de zoveelste keer Kamervragen over het tekort aan medisch isotopen.

Traag
Minister Klink stelt in de zijn antwoord over het isotopentekort dat hij in overleg is met de TU Delft over de mogelijkheden tot productie van Molybdeen-99, in feite heeft de TU Delft al maanden niets van VWS gehoord en wacht nog altijd op de benodigde €450.000 euro om de aanpassing te doen aan de onderzoeksreactor. VWS is laks en komt niet tot een besluit. Sterker nog, VWS heeft nu al zo lang gewacht, sinds maart 2010, dat er inderdaad geen mogelijkheid meer is dat het tekort in juli kan worden opgevangen. Had VWS in maart of april een besluit genomen was de productie nu al op gang gekomen. Maar de kosten voor  onderzoek met medisch isotopen lopen nu sterk op en zijn waarschijnlijk nu al een veelvoud van de kosten voor de kleine aanpassing in de onderzoeksreactor in Delft.  Door extra loonkosten in ziekenhuizen en de gestegen kosten voor het radioactief materiaal doordat o.a. Covidien de kostprijs heeft verdrievoudigd vanwege de aanvoer vanuit de reactor in Polen.

TU Delft wacht op geld VWS
Nog altijd heeft de TU Delft geen geld van VWS om de noodzakelijk technische aanpassingen te doen in de reactor, deze aanpassingen moeten vervolgens een veiligheidskeuring ondergaan en er moeten aanvullende vergunningen verleend ten aanzien van het transport van hoogverrijkt uranium naar de reactor, ten aanzien van de verwerking van radioactief afval, ten aanzien van het transport van radioactief materiaal van Delft naar Petten voor verdere verwerking tot geneesmiddel en ten aanzien van nog andere aspecten betreffende de aard en samenstelling van het farmaceutische product.

De voorbereidende werkzaamheden zijn al enige maanden aan de gang, maar doordat VWS nog steeds niet een besluit heeft genomen om de TU Delft een bedrag toe te kennen om de aanpassing te kunnen doen ligt het proces dus al maanden stil en zal er inderdaad niet vóór september productie in Delft kunnen plaatsvinden.

TU Delft wacht al maanden op antwoord
Uit de antwoorden van de minister blijkt de korte termijn politiek die nu al leidt tot veel extra kosten die door een kleine investering van €450.000 euro ruim overstijgen. In april gaf Klink al aan dat er technische aanpassingen noodzakelijk waren binnen de onderzoeksreactor van de TU Delft zodat daar de productie van de isotopen plaatsvindt. Maar in de afgelopen 2 maanden is er nog steeds geen besluit genomen over de investering in de reactor die door VWS moet worden gefiatteerd, zo bevestigd Prof.dr. Bert Wolterbeek van het Reactor Instituut Delft. “We wachten nog steeds op bericht van het ministerie”. Twee weken geleden heeft Wolterbeek samen met Fred Verzijlbergen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde, aangeboden om het dossier nader toe te lichten om snel tot het noodzakelijk besluit tot investeren in de reactor in Delft. VWS meldde toen dat dit niet nodig was, dat men snel tot een besluit zou komen. Maar dat besluit staat u al ruim 2 maanden in de wacht en de tekorten lopen op en ook de kosten lopen op.

€450.000 voor een toekomstgerichte oplossing
De bottleneck in dit proces is dat VWS nog steeds geen besluit neemt over de noodzakelijke investering van €450.000.  Een eenmalige investering die zorgt voor een solide back-up voor de toekomst. Alle stukken voor  de vergunningen kunnen pas na de aanpassing, waarvoor de investering nodig is, worden opgemaakt. Maar VWS en VROM laten de  TU Delft in haar initiatief om bij te dragen aan het verminderen van de tekorten aan medische radio-isotopen in de steek en nemen geen besluit. “Daar is nu het wachten op”, aldus Bert Wolterbeek. .

Slechts aanvoer van 10% van benodigde hoeveelheid
Ook Fred Verzijlbergen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde, maakt zich zorgen om de traagheid van besluit op VWS. ” De geproduceerde medische radio-isotopen zijn momenteel niet voldoende. We krijgen maar 10% van de normale behoefte aan medisch isotopen aangeleverd. En we zetten alles in om die 10% zo optimaal mogelijk te gebruiken. We maken nu ook gebruik van generatoren voor het verkrijgen van medisch isotopen. Dat is materiaal wat het voorstadium is van de medisch isotopen maar dat moeten we goed plannen omdat de radioactiviteit snel vervalt. Met zo’n generator krijgen we voor een hele week radioactief materiaal in huis hiermee kunnen we de geplande noodzakelijk onderzoeken voor een deel doen. Alleen zijn de kosten voor zo’n generator, door het tekort en door de extra kosten door aanvoer vanuit Polen met zich meebrengt, verdrievoudigd. Voorheen kosten zo’n generator €400 tot €500, nu betalen we drie keer zoveel. Ook moeten ziekenhuizen avond- en weekeinddiensten draaien om zo efficient mogelijk om te gaan met de radioactieve stof. En ook dat zorg voor extra arbeidskosten. We werken ook in dure tijden door zoals de avond en het weekend. Die halfwaardetijd van het materiaal is zes uur. Maar we krijgen zo weinig aangeleverd dat we zo lang mogelijk door werken om een minimaal verlies te hebben. Zoals het zich nu laat aanzien zullen we de eerste drie weken van juli te maken krijgen met een nog beperktere aanvoer. Dus nog minder dan nu. Hoe we die weken door moeten komen, weet ik niet. Maar dat we dan echt in de problemen komen is nu al duidelijk”.

Tekort op markt en extra kosten drijft de prijs op
Inmiddels is er een flinke schaarste op de markt van medisch isotopen ontstaan en moeten ziekenhuizen meer betalen omdat generatoren vanuit Polen worden aangeleverd waar deze stof door een farmaceutisch bedrijf tot een radiotherapeutisch geneesmiddel (een radiofarmacon)kan worden verwerkt. Alleen kost dit dus veel meer en deze extra kosten van transport vanuit Polen moet nu dus door de ziekenhuizen worden betaald. .Als VWS snel een besluit neemt over de te investeren €450.000 euro kan de TU Delft het middel Molybdeen produceren en kan de reactor, ook in de toekomst dienen als back-up. Bert Wolterbeek legt uit waarom dit zo belangrijk is. “De Kernreactor in Canada en in Petten zijn al oud. Op zich werken ze goed maar met oud-materiaal heb je sneller last van kleine storingen waar je onderhoud aan moet plegen. Wellicht is de reactor in Delft, door de trage besluitvorming van VWS, voor de eerste weken in juli niet gereed. Het probleem is dan nog niet voorbij. Je moet ervan uit gaan dat er nog wel vaker onderhoud nodig zal zijn aan een van de reactoren die medisch isotopen produceren.
Ook als de exploitanten van de reactoren die een productie hebben die groter is dan de regionale behoefte, stemmen de perioden dat een reactor buiten bedrijf is vanwege onderhoud of vervanging van de uraniumsplijtstaven, in onderling overleg op elkaar af. Maar keer op keer is gebleken dat er altijd weer onvoorziene kunnen voordoen waardoor er een tekort ontstaat.

Geen garanties
De productie die wekelijks in Delft mogelijk zou zijn is, volgens opgave van de TU Delft, iets groter dan de wekelijkse behoefte in Nederland. Het volgende is eveneens van belang. Klink gaat er op basis van gegevens die de exploitant van de huidige reactor in Petten vanuit dat deze reactor, die momenteel buiten bedrijf is vanwege een noodzakelijke reparatie, vanaf half augustus weer in bedrijf zal komen en de gebruikelijke hoeveelheid medische radio-isotopen kan produceren. Maar dit zijn geen garanties. Het kan dus ook dat de oude reactor toch niet op tijd gereed is en de tekorten ook in augustus zullen oplopen De afgelopen keren kwam de reactor ook al later in bedrijf dan geplant.

Risico voor toekomst
Het is dus belangrijk voor nu en in de toekomst om een goede back-up in Nederland te hebben. De TU Delft is goed in staat om die functie te vervullen tegen slechts geringe kosten. Als er in de toekomst weer eens een onverwacht tekort van enkele weken ontstaat, kunnen patienten toch gewoon geholpen worden . Indien de reactor in Canada zijn werkzaamheden in augustus niet kan hervatten zullen de problemen maar van verder oplopen. De eigenaar van de Canadese reactor stelt dat de reparatie nog steeds op schema ligt en dat volgens verwachting deze reactor zoals gepland eind juli as. weer in bedrijf zal komen. Maar ook dat is geen garantie en als de minister van VWS snel handelt en alsnog zorgt voor de financien kan hij ervoor zorgen dat niet opnieuw tekorten zullen ontstaan, zoals nu.

Oude reactoren
De minister erkent ook in zijn antwoordt aan kamerlid Agema dat de huidige reactoren alle in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw gebouwd zijn en dat onvoorziene technische mankementen niet denkbeeldig zijn.

In januari  liet de TU Delft weten 10% van die productie te kunnen overnemen. Delft wacht nu op geld van VWS om een klein gedeelte op wereldschaal, maar ruim voldoende om circa 30.000 patienten mee te kunnen helpen. Deze radioactieve isotopen worden gebruikt bij het maken van scans van longen, nieren, hart en hersenen maar ook voor orthopedie en voor mensen met waar nog geen diagnose is gevonden voor de klachten zie zij hebben. Medische isotopen verliezen binnen enkele dagen hun radioactiviteit.

Kleine investering
“Het wegvallen van Petten maakt dat de wereldwijde levering van medische isotopen aan ziekenhuizen onder druk komt te staan. “Wij kunnen deze onzekerheid met onze reactor in Delft voor een deel wegnemen”, zegt prof. Bert Wolterbeek van het Reactor Instituut Delft (RID) De heer Wolterbeek liet vandaag aan Medicalfacts weten dat zij nog altijd niet te weten waar ze aan toe zijn. “We  wachten op een reactie van de minister van VWS. Er moet 450.000 euro worden geïnvesteerd en dat geld moet uit Den Haag komen”.  Om een isotooptekort te voorkomen zijn de NVNG, VROM, VWS en de TU Delft al diverse keren in gesprek geweest en lijkt de benodigde vergunningen in orde te zijn gemaakt. Alleen is nu het wachten op het benodigde geld van VWS.

Het St. Antonius ziekenhuis zit momenteel op hooguit dertig procent van de reguliere capaciteit. Ook in juli verwacht Verzijlbergen een tijdelijk groot tekort aan technetium. Dus de extra diensten voor nucleaire geneeskundigen in het weekend, zullen nog wel even aanhouden. In zo’n 60 ziekenhuizen wordt er dus de komende tijd extra in de weekenden gewerkt om zoveel mogelijk patienten te helpen, vanwege de korte houdbaarheid van de medisch isotopen. Dit brengt allemaal extra kosten met zich mee, arbeidsloon in weekenden ligt hoger en ook de weekendopening van zo’n afdeling vraagt om extra inzet van ander personeel in het ziekenhuis. Op dit moment worden verloven van personeel al ingetrokken.  En de verwachting is dat al heel snel de extra kosten veel meer zullen zijn dan de €450.000 voor het Reactor Instituut Delft.

Maanden wachten
Eind februari stelde Fleur Agema van de PVV nog kamervragen naar aanleiding van een artikel op MedicalFacts waarin de RID van de TU Delft aanbood het tekort te kunnen aanvullen. In februari was er genoeg tijd om deze tekorten te voorkomen.  Klink meldde toen aan de Kamer dat VWS  in overleg was met een farmaceutisch bedrijf voor de verdere verwerking van zijn product tot een geneesmiddel. VWS heeft toen aangegeven aanvullende productie, zoals voorgesteld door de TU Delft, van groot belang te vinden. Alleen hangt het dus nu weer allemaal in de lucht omdat VWS nog geen fiat heeft gegeven aan de kleine investering die VWS zou moeten doen om tot productie over te kunnen gaan.

Tot die tijd blijft de situatie dus kwetsbaar zolang er geen nieuwe reactor met voldoende productiecapaciteit beschikbaar is. Maar de tijd verstrijkt en ondanks alle goed voornemens heeft VWS nog steeds geen besluit genomen over een kleine investering die 30.000 patienten kan helpen.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.