Doorbraak in de bestrijding van melanoom

Een melanoom is een kwaadaardige huidkanker van de pigmentcellen die reeds in een vroegtijdig stadium dodelijk kan zijn. Enkel de volledige chirurgische verwijdering van een melanoom in een vroegtijdig stadium van de ziekte kan genezend zijn. Onderzoekers aan de Vrije Universiteit Brussel en het UZ Brussel hebben echter recent goede resultaten geboekt door het gebruik van zogenaamde “dendritische celvaccins (DC-vaccin)”. Dentritische cellen stimuleren het afweersysteem dermate zodat de patiënt in staat is om kankercellen af te stoten. De onderzoekers stelden vast dat het meest geavanceerde DC-vaccin bij sommige patiënten met beperkte ziekte reeds voldoende is om het ziekteproces te controleren. Bijzonder beloftevol is de observatie dat bij aanwenden van een immuunstimulerend geneesmiddel (Interferon alfa-2b) in combinatie met het DC-vaccin er zeer duidelijke tekens zijn van vernietiging van pigmentcellen, onder de vorm van ontkleuring van de huid (vitiligo). Dit werd ook vastgesteld bij 6% van de patiënten behandeld met hoge dosis IFNa-2b alleen en werd duidelijk geassocieerd aan een beschermend effect.



Op 25 onderzochte patiënten ontwikkelden 27% van de patiënten,behandeld met de combinatie DC-vaccin plus IFNa, tekens van depigmentatie. Bovendien zijn bij twee patiënten met een ver gevorderde ziekte op het ogenblik van de aanvang van de immunotherapie alle tekens van ziekte verdwenen (volledig remissie) en dat al gedurende meer dan 1 jaar.

Deze observaties zijn hoopvol omdat ze een stapsgewijze verdere verbetering van de toepassing van de immunotherapie voor melanoom illustreren. De onderzoekers wijzen erop dat deze vorm van behandeling niet ontwikkeld wordt door de grote farmaceutische bedrijven en zich daar ook niet toe leent. De procedure is gebonden aan gespecialiseerde academische centra, net zoals ook de beenmergtransplantatie voor leukemiepatiënten. De onderzoekers zijn er wel van overtuigd dat het combineren van deze vaccins met andere immuno-stimulerende middelen uitzicht biedt om in de komende jaren verdere stappen te zetten in de behandeling van het melanoom. De resultaten van dit onderzoek werden voorgesteld op de jaarlijkse meeting van de American Society for Clinical Oncology (1-5 juni), de belangrijkste kankerconferentie van het jaar.

Melanoom is een kwaadaardige huidkanker van de pigment cellen (d.w.z. gekleurde cellen) van ons lichaam. De ziekte komt voor bij ongeveer 700 Belgen per jaar en is een belangrijk gezondheidsprobleem tussen de leeftijd van 20-50 jaar. Melanoom is zelfs de meest frequente kanker bij vrouwen tussen de leeftijd van 20 tot 29 jaar oud. In België overlijden ongeveer 250 patiënten per jaar aan melanoom.

Melanoom is één van de weinige kankers waarvoor geen enkele actieve medische therapie beschikbaar is die het leven significant verlengt. Chemotherapie heeft slechts een kortstondige werking bij een minderheid van de patiënten.

Melanoom is uniek omdat het de meest “immunogene” kanker is. Dit wil zeggen dat ons immuunsysteem (het afweersysteem dat ons beschermt tegen infecties) in staat is om melanoomcellen in een vroeg stadium van de ziekte, te herkennen. Een nieuwe vorm van kankerbehandeling bestaat er in het afweersysteem van het lichaam dermate aan te wakkeren zodat de patiënt in staat is de kankercellen af te stoten (actieve immunotherapie). Deze vorm van behandeling wordt intensief onderzocht in verscheidene vormen van kanker, maar is reeds het verst ontwikkeld in de strijd tegen het melanoom.

Men kan bij deze vorm van immunotherapie lichaamseigen bloedcellen gebruiken door deze in het laboratorium om te vormen tot immuunstimulerende cellen, zogenaamde “dendritische cellen”. Het laboratorium van prof. Kris Thielemans (Vrije Universiteit Brussel) heeft een ruime expertise in de bereiding van menselijke dendritische cellen. Het voorbereidend préklinische onderzoekswerk hieromtrent is het onderwerp van intensief onderzoek resulterend in meerdere wetenschappelijke publicaties (meer dan 50 publicaties in peer review tijdschriften) evenals doctoraten. Op campus Jette werd zelfs een speciale productiefaciliteit opgericht waar dendritische celvaccins geproduceerd kunnen worden voor medicinaal gebruik.

De voorbije 4,5 jaar heeft de onderzoeksgroep van prof. Dr. Kris Thielemans in samenwerking met het oncologisch centrum van het UZ Brussel (prof. Dr. Bart Neyns) klinisch onderzoek verricht naar het gebruik van dendritische celvaccins voor de behandeling van melanoom patiënten. Hierbij werden al meer dan 50 patiënten behandeld met verscheidene varianten van dendritische vaccins.

Bron: Vrije Universiteit Brussel

Rob