Gevecht tegen tuberculose moet dringend verhevigd worden
Array
Internationaal congres bespreekt te volgen weg
Ter gelegenheid van de Werelddag tegen tuberculose, maken leidende experts uit twaalf landen een stand van zaken op van de strijd tegen de ziekte, tijdens een conferentie aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen. Resistente vormen van de ziekteverwekker vormen een groeiende bedreiging voor de wereldgezondheid, een bedreiging die dramatische vormen zou kunnen aannemen. Daarom bespreken de deelnemers ook de te volgen weg voor de komende strijd. Bijvoorbeeld wat betreft detectie van multiresistente stammen van de tuberculosebacil. Van de drie veldtests voor gebruik in arme omstandigheden die door de Wereldgezondheidsorganisatie WGO worden aanbevolen, werden er twee door vorsers van het ITG ontwikkeld.
Tuberculose, vaak afgekort tot tbc of tb, doodt elk jaar zo’n twee miljoen mensen, vooral in ontwikkelingslanden. De ziekte is besmettelijk via de lucht; mensen met besmette longen kunnen de bacil overdragen via hoesten of niezen. Toen Robert Koch in 1882 aankondigde dat hij de verwekker had gevonden, de bacil Mycobacterium tuberculosis, was tuberculose een ware plaag in Europa en de Amerika’s, waar ze miljoenen doden eiste. Dank zij de vooruitgang in de geneeskunde werd tb vermijdbaar (door hygiene en vaccins) en geneesbaar (met antibiotica).
Maar de behandeling – maandenlang verschillende antibiotica nemen – is lastig voor de patient, en velen houden het niet vol. Daardoor ontstonden resistente bacillen, die ongevoelig waren geworden voor de gebruikte middelen. Tuberculose stak opnieuw de kop op, en is nu een van de grote doders op deze planeet. Er ontstonden stammen die resistent waren tegen verschillende antibiotica, en “extensief resistente stammen†die resistent zijn tegen de meest effectieve middelen. Er zijn zelfs geïsoleerde gevallen gemeld van bacillen die tegen álle beschikbare antibiotica bestand waren. Dat maakt de ziekte veel lastiger en duurder te bestrijden dan vijftig jaar geleden.
Daar komt nog bij dat tuberculose en aids elkaar versterken. Wie het ene heeft, is kwetsbaarder voor het andere. Vandaag wordt een derde van alle aids-doden veroorzaakt door tuberculose. Resistente tb, hiv-geassocieerde tb en zwakke gezondheidssystemen doen samen het spookbeeld oprijzen van een wereldwijde epidemie van zo goed als onbehandelbare tuberculose. Als we willen verhinderen dat tuberculose opnieuw een plaag wordt, zal een goede controle van vitaal belang zijn, en moeten we dringend middelen ontwikkelen om de ziekte te voorkomen, aan te tonen en te behandelen. Die uitdagingen worden op de conferentie besproken.
Detectie
Een van die dringend noodzakelijke middelen is een eenvoudige, snelle en betaalbare test om resistente vormen van Mycobacterium tuberculosis aan te tonen, vooral in de armere landen waar tuberculose vandaag het vaakst voorkomt. In de meeste ontwikkelingslanden kunnen de plaatselijke laboratoria het niet aan om de bacil op haar gevoeligheid voor de verschillende antibiotica te testen, door de hoge prijs van de gebruikte moleculaire technieken en de bijbehorende opleiding. Donors springen daarom bij. Maar als de hulp opdroogt, bijvoorbeeld door de huidige economische crisis, kan de situatie snel dramatisch worden.
Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde begonnen daarom al meer dan tien jaar geleden naar goedkope en eenvoudige alternatieve methoden te zoeken, die ook voor arme landen en in moeilijke omstandigheden haalbaar zijn. “We legden ons toe op colorimetrie, een techniek waarbij het blote oog voldoende is als analysetoestelâ€, zeggen Juan Carlos Palomino en Anandi Martin, mede-organisatoren van het congres. Hun CRI en NRA tests (Colorimetrische Redox Indicator, en Nitraat Reductase Assay) geven resultaten die vergelijkbaar zijn met de commerciele methoden. Ze worden nu aanbevolen door de WGO voor landen met laag inkomen.
