Diagnose incontinentie bij mannen
Array#Incontinentie bij mannen kan op basis van de symptomen in groepen worden onderverdeeld. Deze groepen kunnen nuttig zijn bij de diagnose. Mannen die last hebben van nadruppelen na het urineren, kunnen baat hebben bij bekkenbodemspieroefeningen en ‘melken’ van de urethra. Inspanningsincontinentie bij mannen komt meestal voor na een prostaatoperatie en aandrangincontinentie wordt vaak veroorzaakt door een vergrote #prostaat of goedaardige prostaathypertrofie, een blokkade of andere operatieve ingrepen zoals darmresectie. De term gemengde incontinentie is van toepassing wanneer beide symptomen aanwezig zijn.
Patiënten met de volgende symptomen moeten direct naar een uroloog worden verwezen: recidiverende incontinentie, incontinentie die gepaard gaat met pijn, hematurie, recidiverende infectie, onvolledige blaaslediging, irradiatie van de prostaat of een radicale bekkenoperatie.
Een gedegen onderzoek naar de medische voorgeschiedenis moet uitgevoerd worden om de aard van de incontinentie te bepalen. Daarbij moeten alle voorgaande operatieve ingrepen en andere relevante aandoeningen of medicaties genoteerd worden.
Het lichamelijk onderzoek bestaat uit: onderzoek van de buik/#blaas op aanwezigheid van stenen, diverticulum of tumoren, rectaal onderzoek naar fecale impactie en een onderzoek naar sacraal en centraal zenuwstelsel om de psychische toestand en neurologische factoren te bepalen. Aan de hand van urine-onderzoek moeten infecties en hematurie worden uitgesloten. Behandel infecties en maak een nieuwe beoordeling.
De levenskwaliteit moet beoordeeld worden om het effect van de incontinentie op het individu te kunnen bepalen en tevens moeten de mobiliteit en het vermogen om het toilet te bezoeken, beoordeeld worden.
Inspanningsincontinentie (Post-Prostatectomie)
Inspanningsincontinentie voor urine komt bij mannen meestal voor na een prostaatoperatie, maar soms ook in andere gevallen. Er is sprake van onvrijwillig urineverlies bij activiteiten zoals hoesten, rennen, springen, enz. Dit varieert per persoon. Sommige mannen hebben slechts een gering urineverlies tijdens een korte tijd, terwijl anderen constant urineverlies kunnen hebben over een lange termijn. Velen herstellen volledig met een goede behandeling.
Onderstaande behandelingen worden geadviseerd voor mannen die geen gecompliceerde incontinentie hebben.
Behandelingsmogelijkheden
1. Leefstijl
- Controleer de leefstijl ten aanzien van voeding en vochtinname, gewichtsverlies en roken. Bij mensen met overgewicht wordt een grotere druk op de buik uitgeoefend. Rokers hoesten vaker, waardoor meer urineverlies kan optreden.
- Drink niet te veel of te weinig. Verminderen van de vochtinname om de hoeveelheid urine te reduceren, kan de blaas nog meer irriteren en infecties bevorderen.
- Vermijd coffeïne en koolzuurhoudende dranken; deze kunnen de blaas irriteren, net als alcohol.
- Controleer de huidige medicatie op interacties of iatrogene effecten.
2. Oefeningen voor de bekkenbodemspieren
- Bekkenbodemspiertraining is de meest effectieve behandeling bij urine-incontinentie na een prostatectomie. In combinatie met blaastraining en een mictiedagboek, kunnen velen weer volledig continent worden, vooropgesteld dat de kringspier van de urethra niet beschadigd is tijdens de operatie.
- Biofeedback en elektrische stimulatie zijn nuttig voor de bekkenbodemspieroefeningen en dienen door een fysiotherapeut of een continentiespecialist moeten te worden geadviseerd. Er is onderzoek gedaan naar de rol van biofeedback en elektrische stimulatie na een prostatectomie en in veel gevallen bleek het resultaat positief te zijn.
3. Blaastraining
- Blaastraining kan zinvol zijn na een prostaatoperatie als de patiënt last heeft van aandrang en aandrangincontinentie. Steeds grotere hoeveelheden urine worden in de blaas vastgehouden gedurende een bepaalde tijd om de capaciteit van de blaas te verhogen. Het doel is de cyclus van frequentie, aandrang en aandrangincontinentie te doorbreken. Bij deze training kan een continentie-adviseur of gespecialiseerde fysiotherapeut behulpzaam zijn.
4. Medische hulpmiddelen
- Absorberende incontinentiematerialen voor mannen zijn verkrijgbaar in de vorm van pouches (zakjes), druppelvangers en verband. De meeste wegwerpproducten zijn voorzien van een technologie die ervoor zorgt dat de urine in een gel-achtige substantie verandert, die geheel door het verband wordt opgenomen en de kans op doorlekken beperkt. Een recent onderzoek heeft de werkzaamheid van diverse incontinentiematerialen voor mannen onderzocht.
- Katheters kunnen gebruikt worden als tijdelijke maatregel na een operatie of in bepaalde omstandigheden als remedie voor de lange termijn. Katheters kunnen intermitterend of inwendig zijn en ofwel verbonden met een draineerzak die de patiënt bij zich draagt of met een klep waarmee de katheter regelmatig geledigd kan worden.
- Condoom voor mannen of condoomkatheters moeten door een specialist die ervaring heeft met deze hulpmiddelen worden aangebracht; zij moeten losjes over de penis passen en geledigd worden via een opvangzakje of via een klep.
5. Farmacologische behandelingen en operatieve ingrepen
- Als de basisbehandeling niet succesvol is en de incontinentie de levenskwaliteit aanzienlijk aantast, kunnen verdere ingrepen overwogen worden en moet de patiënt het advies krijgen een uroloog te consulteren. Deze ingrepen omvatten bijvoorbeeld slings bij mannen, bulkvormers en een kunstmatige sluitspier.
Aandrangincontinentie
Aandrangincontinentie wordt gedefinieerd als onvrijwillig urineverlies met een sterke aandrang om te urineren. Net als inspanningsincontinentie moet aandrangincontinentie in eerste instantie behandeld worden met niet-invasieve methoden. Aandrangincontinentie wordt vaak veroorzaakt door vergroting van organen (bijvoorbeeld BPH) of een voorafgaande operatie.
Behandelingsmogelijkheden
1. Leefstijl
- Drink niet te veel maar ook niet te weinig. Minder vochtinname om de hoeveelheid urine te reduceren, kan de blaas nog meer irriteren en infecties bevorderen.
- Vermijd coffeïne en koolzuurhoudende dranken, die de blaas stimuleren, net als alcohol.
- Reduceer het lichaamsgewicht zodat de druk in de buik afneemt en stop met roken. Roken veroorzaakt hoestbuien die tot urineverlies leiden.
- Incontinentiebescherming kan gebruikt worden tijdens de periode van diagnose en behandeling, als de behandeling niet volledig succesvol is en om het zelfvertrouwen op te vijzelen gedurende perioden van inspanning.
2. Bekkenbodemspieroefeningen
- Bewezen is dat versteviging van de bekkenbodem in sommige gevallen het risico op urineverlies bij mannen mede kan beperken. Biofeedback en elektrische stimulatie kunnen nuttig zijn bij de bekkenbodemtraining. Deze technieken worden bij voorkeur door een fysiotherapeut of een continentie-specialist voorgeschreven.
3. Blaastraining
- Blaastraining is zeer efficiënt bij de behandeling van aandrangincontinentie. De capaciteit van de blaas neemt geleidelijk toe in kleine, toenemende, gecontroleerde stapjes. De therapietrouw van de patiënt en diens motivatie zijn belangrijk. Daarnaast moet strikt worden vastgehouden aan het langzame tempo van de training om optimaal succes te verkrijgen.
4. Medische hulpmiddelen
- Mannen die plotseling een sterke aandrang voelen om te urineren, kunnen absorberende incontinentiematerialen dragen die ontwikkeld zijn voor mannen/de mannelijke anatomie. Dit kunnen wegwerpproducten zijn of herbruikbare producten; er zijn een aantal vormen en uitvoeringen verkrijgbaar, zoals druppelvangers, pouches (zakjes) en sokvormige verbanden. Het absorberende vermogen en gebruiksgemak zijn bij elk product anders. Het is raadzaam om een continentie-adviseur te raadplegen zodat deze de dagelijkse behoeften kan beoordelen en de meest geschikte combinatie van producten kan bepalen voor de individuele patiënt.
- Ook de overige producten om urine op te vangen en de urinestraal af te remmen, kunnen in bepaalde gevallen gebruikt worden om urineverlies te voorkomen. Katheters en hulpmiddelen die geschikt zijn voor mannen die bekkenbodemspieroefeningen doen of die last hebben van inspanningsincontinentie kunnen ook geschikt zijn voor patiënten die niet in aanmerking komen voor andere behandelingsmethoden.
- Condoom voor mannen of condoomkatheters moeten door een specialist die ervaring heeft met deze hulpmiddelen worden aangepast. Zij moeten losjes over de penis passen en worden geledigd via een opvangzak of een klep.
5. Overige ingrepen (onder bepaalde voorwaarden)
- Als de hiervoor genoemde behandelingen niet binnen 3-4 maanden resultaat hebben, moeten verdere ingrepen of doorverwijzing worden beoordeeld en overwogen. De gespecialiseerde fysiotherapeut kan nog andere technieken adviseren, zoals elektro-stimulatie en biofeedback.
- Farmacologische behandeling kan gegeven worden in de vorm van atropine-achtige middelen of anticholinergica. Ook neuromodulatie, auto-augmentatie, blaasaugmentatie en urinediversie kunnen worden toegepast.
Gemengde incontinentie
De term gemengde incontinentie wordt gebruikt als er zowel symptomen van aandrangincontinentie alsook van inspanningsincontinentie aanwezig zijn. Volgens het International Continence Committee van de WGO verdient het aanbeveling om de symptomen van de predominante aandoening het eerst te behandelen. Maar de eerstelijns behandelingen voor zowel aandrangincontinentie als inspanningsincontinentie zijn steeds de non-invasieve maatregelen: veranderingen in de leefstijl, blaastraining en bekkenbodemspieroefeningen. Als deze technieken falen of slechts een beperkt resultaat opleveren, kunnen geneesmiddelen worden verstrekt voor de overige, meest prominente symptomen. Als dat geen resultaat heeft, moet er nader onderzoek plaatsvinden.
Nadruppelen na het urineren
Nadruppelen na het urineren wordt behandeld met een combinatie van bekkenbodemspieroefeningen om de sluitspier te verstevigen en het melken van de urethra na het urineren.
Overige vormen van incontinentie
Er zijn nog andere vormen van incontinentie, die misschien niet onder te brengen zijn in bovengenoemde categorieën.
- Overloopincontinentie: Zoals de naam al aangeeft, is er sprake van een constante urinestraal, alsof de blaas ‘overloopt’. Dat wordt vaak veroorzaakt door een mechanische blokkade zoals een fecale impactie, een vergrote prostaat, zenuwbeschadigingen of een afwijking van de urethra.
- Functionele incontinentie: Dit is eigenlijk geen medische vorm, maar wordt veroorzaakt door omstandigheden, zoals een verafliggend toilet, een verminderde handfunctie of invaliditeit. Er is dus geen afwijking aan de blaas of urinewegen en er zijn ook geen medische behandelmethoden voor te schrijven. Wel kan men vaak de omstandigheden wijzigen door de juiste voorwaarden te scheppen. Door simpele omgevingsfactoren te veranderen, door beter te communiceren of de mobiliteit van de persoon te verbeteren kan de incontinentie worden verholpen.
