VRE-epidemie breidt uit in Nederland
Array
Dertien Nederlandse ziekenhuizen kampen met de resistente VRE-bacterie. Dat blijkt uit onderzoek van het UMC Utrecht. Dat houdt de verspreiding bij en brengt de genetische verwantschap van de bacterien in kaart. Vandaag publiceren UMC Utrecht-onderzoekers in het tijdschrift mBio over de afstamming van de VRE-bacterie.
Vanuit heel Nederland sturen ziekenhuizen monsters op naar het UMC Utrecht die misschien de `vancomycine resistente Enterococcus faecium’ of VRE-bacterie bevatten. Via genetische analyses bepaalt het UMC Utrecht of het inderdaad om de VRE-bacterie gaat en om welk type. Momenteel is de resistente bacterie aangetroffen in dertien ziekenhuizen. Het aantal gevallen wisselt sterk per ziekenhuis. In het UMC Utrecht ligt een patient met de VRE-bacterie.
De VRE-bacterie is een resistente variant van een bacterie die normaal in de darmen van mensen voorkomt. De vancomycine-resistente variant heeft zich aangepast aan het ziekenhuis en kan ook buiten patienten lang in leven blijven. Patienten verwerven de VRE-bacterie meestal in het ziekenhuis.
Een daadwerkelijke infectie kan bijvoorbeeld ontstaan als patienten infuuslijnen krijgen. De bacterie komt dan van de huid in de bloedbaan terecht.
Patienten met een VRE-infectie zijn moeilijk te behandelen. Alleen de dure antibiotica daptomycine en linezolid werken nog tegen de bacterie. Maar het is niet duidelijk hoe erg een VRE-infectie precies is, omdat het meestal optreedt bij ernstig verzwakte patienten. De bijdrage van de VRE-infectie aan de sterftekans is daarom moeilijk te bepalen.
Verklaring voor de epidemie
De huidige epidemie is opvallend, omdat VRE al veel langer buiten het ziekenhuis vookomt. Dr. Rob Willems en prof. dr. Marc Bonten van het UMC Utrecht hebben een vermoedelijke verklaring. De afgelopen jaren heeft namelijk een andere resistente Enterococcus faecium-bacterie (de ampicilline resistente E. faecium of ARE) zich ongemerkt door Nederlandse ziekenhuizen verspreid. Omdat deze bacterie niet als heel gevaarlijk wordt ingeschat, zijn hier geen speciale maatregelen tegen getroffen. Maar in de wijdverspreide populatie van ARE-bacterien, die goed aangepast zijn aan de ziekenhuisomgeving, kan resistentie tegen vancomycine zich makkelijk verspreiden. De huidige VRE-uitbraken worden waarschijnlijk dus veroorzaakt door ziekenhuis-ARE-bacterien die nu ook resistent geworden zijn tegen vancomycine.
De evolutie van VRE-bacterien
Met subsidie van de Europese Unie doet het UMC Utrecht in het EvoTAR-project, onder andere, onderzoek naar het ontstaan van de ziekenhuis-ARE-bacterie. Daaruit blijkt onder meer dat de ziekenhuis-ARE-bacterie zich decennia geleden heeft afgesplitst van de gewone Enterococcus faecium-bacterie die voornamelijk bij dieren voorkomt (lees hier het artikel in tijdschrift mBio). De ziekenhuis-ARE-bacterie is aangepast aan het leven in het ziekenhuis dankzij zo’n 100 tot 150 extra genen. Daarmee kan de bacterie onder andere in leven blijven buiten zijn menselijke gastheer, hardnekkige `biofilms’ vormen, antibiotica weerstaan en menselijke cellen vastpakken. Evolutionair onderzoek laat zien waar ziekenhuisbacterien verschillen van gewone bacterien. Die verschillen kunnen aanknopingspunten voor nieuwe behandeling zijn.
