Late diagnose voor vele kankerpatiënten
Guus Schrijvers, Oud-Hoogleraar Public Health & Gezondheidseconoom 04 september 2011 - 23:16
Array
De ontwikkeling van kanker is uit te drukken in een stadiumnummer. Bij stadium 1 zit de tumor op één plek. Bij stadium 2 en 3 is in toenemende mate sprake van lokale verspreiding van de kanker. Bij stadium 4 zijn er uitzaaiingen naar andere organen in het lichaam. Bij stadium 3 en 4 is de kans op genezing klein. Bij vele kankerpatienten stellen artsen de eerste diagnose op een laat tijdstip. Ik geef hier de percentages uit 2007 van de kankerpatienten met een late eerste diagnose, dus met kanker in stadium 3 of 4: longkanker (78%), keelkanker (77%), slokdarmkanker (74%), alvleesklierkanker (71%), eierstokkanker (66%), maagkanker (66%). Kankers waarvoor screening plaatsvindt worden zelden laat gediagnosticeerd: baarmoederhalskanker (20%) en borstkanker (20%). Mede dankzij massamediale campagnes komt late ontdekking op huidkanker eveneens zelden voor (9%). Al deze cijfers staan in een bijlage in een recent rapport van het RIVM, dat als titel heeft “Diagnostic delay bij kanker en diabetes”. Het RIVM benoemt twee oorzaken voor de late diagnosen. 1. De patient loopt te lang door met symptomen en klachten en meld zich laat bij een arts: patient’s delay. 2. Artsen missen de diagnose: doctor’s delay. Zij stellen bijvoorbeeld alleen de diagnose COPD, terwijl er ook sprake is van kanker. Ik voeg zelf een derde oorzaak toe: system delay. Hiervan is sprake, als een laboratorium of röntgenafdeling niet in staat is om snel aanvullende diagnostiek te doen. Of als een medisch specialist niet snel te consulteren is en een lange afspraaktermijn heeft. Vergelijkbare data over late diagnostiek hebben in Denemarken geleid tot massamediale belangstelling. In Nederland kennelijk niet, of ik heb in de maand juli wat gemist in de kranten. Vanwege kamervragen in het Deense parlement heeft de regering aldaar een innovatie-programma gestart om de percentages late diagnosen bij kankerpatienten omlaag te krijgen. Door onder meer patienten en artsen te alertiseren en aanvullende diagnostiek vanuit de eerstelijn sneller toegankelijk te maken. Tot zover dit bericht. Van woensdag 21 tot en met vrijdag 23 maart 2012 organiseert het Julius Centrum een studiereis naar de Deense gezondheidszorg. Drie thema’s komen uitgebreid aan bod: 1. de versnelde, oncologische diagnostiek en de effecten van het genoemde innovatie-programma 2. de (re)organisatie van de acute zorg. Ook Denemarken werkt aan spoedposten en 3. de eerstelijnszorg aan chronische zieken. Ook Denemarken werkt aan ketenzorgprogramma?s. Als gastheer treedt de Deense hoogleraar en huisarts Frede Oleson op. Hij is dé Deense expert die voor de regering het genoemde innovatieprogramma leidt om late diagnostiek bij kanker patienten te verminderen. Wil jij deelnemen aan de studiereis naar Arhus en Kopenhagen? Surf dan naar www.unitzorginnovatie.nl klik door op ?masterclassen?, lees de uitgebreide brochure en meld je aan.
Guus Schrijvers (getrouwd met Els Zwaan, drie kinderen) werd op 24 juni 1949 geboren in Amsterdam als zesde kind in een katholiek onderwijzersgezin. Na het gymnasium B diploma behaald te hebben(1967) ging hij in Amsterdam economie studeren. Hij studeerde cum laude af (1973) bij prof. Wim Duisenberg op de na-oorlogse conjunctuurgolven en bij prof. Joop Hattinga Verschure op zelfzorgafdelingen in ziekenhuizen. In 1980 promoveerde hij in Maastricht op het onderwerp regionalisatie en financiering van de Engelse, Zweedse en Nederlandse gezondheidszorg. Een stelling uit zijn proefschrift werd zijn levensmotto: wie de kleine structuren niet eert, maakt de grote structuren verkeerd.
Hij promoveerde bij de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie prof. Lou Groot en bij genoemde Hattinga Verschure. Van 1974 -1984 was Schrijvers lid van de Gemeenteraad van Utrecht voor de Partij van de Arbeid. Hij ‘deed’ daar portefeuilles zoals Volksgezondheid, Welzijn, Cultuur en Financiën. Op 1 juni 1987 werd Schrijvers samen met prof. Joop van Londen hoogleraar Public Health bij de Medische Faculteit Utrecht. Dat betekende voor hem een switch van macro onderwerpen zoals de inrichting van het verzekeringsstelsel naar kleinschalige projecten zoals educatie van diabetespatiënten.
Uit een interview uit 1987 komt het citaat: ‘als de faculteit mij vraagt voor deze leerstoel, wil ik wat betekenen voor de faculteit. Dan geef ik de macro-onderwerpen op.’ Samen met Van Londen richtte hij zich in 1987 op innovaties in de thuiszorg en op ketenzorg bij chronische zieken. Later zou het die activiteiten onder de vlag disease management bundelen. Tien jaar kwam de belangstelling voor ketens in de spoedzorg erbij. Zijn kennis op dit terrein bundelde hij in het boek Moderne Patiëntenzorg in Nederland, dat hij in 2002 samen met de plaatsvervangend hoofdinspecteur drs. Nico Oudendijk voor de gezondheidszorg schreef.
Vanaf het eerste begin had het bevorderen van het onderwijs in de Sociale Geneeskunde en de Volksgezondheid zijn grote aandacht. Toen Van Londen en hij begonnen was er helemaal niets op dit terrein. Schrijvers: ‘Een grote triomf ervoer ik op 2 april 1994 toen na zeven jaar trekken en duwen de eerste medische studenten bij een GGD en een Arbodienst een verplicht co-schap Sociale Geneeskunde liepen.’
In 1999 kwam een nieuw curriculum voor de medische studenten tot stand. Tropenjaren volgden tot 2006 voor hem en zijn collega dr. Gerdien de Weert om alle uitbreidingen van het sociaal geneeskundige onderwijs bij te benen. Zijn collegestof bundelde hij in 1997 en na verschillende drukken in 2002 in het boek Een kathedraal van Zorg en in de Engelse variant daarvan Health and Health Care in the Netherlands.
Per 1 juli 2007 gaan de onderzoeksactiviteiten van Schrijvers over in de Unit Innovaties in de Zorg binnen het Julius Centrum, dat hij in 1996 met collega prof. Rick Grobbee oprichtte. Zijn aandacht blijft liggen bij Disease Management en Spoedzorg. Schrijvers: ‘Ik begrijp nog steeds niet helemaal hoe die kleine structuren binnen Disease management en spoedzorg precies functioneren. Er is tegenwoordig ook veel uitwisseling met collega’s in Noord Amerika en elders in Europa. Dat verrijkt het inzicht in hoge mate. Elk land is op dit terrein een laboratorium voor een ander land..Voorlopig heb ik mijn handen vol aan de nieuwe Unit. Toch zou ik nog twee boeken willen schrijven.Het ene krijgt als titel, De gemoderniseerde kathedraal van zorg. Het tweede boek moet gaan over ondernemersschap en gelijke toegang tot de zorg. Beide zijn belangrijk maar o zo moeilijk te combineren. Hierbij zou ik de kennis van macro econoom weer kunnen gebruiken.’
Als oud hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. geeft hij met zijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.’ zijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek is bestemd voor het middenkader van zorgorganisaties. Naast schrijver van boeken en artikelen over de gezondheidszorg is Guus lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geef ik lezingen en workshops.
Guus Schrijvers is voor voordrachten, dagvoorzitterschappen, interviews en onderzoeksopdrachten te bereiken via [email protected] en telefonische via zijn secretaresse Annet Esser op telefoonnummer 030 250 9359.
De ontwikkeling van kanker is uit te drukken in een stadiumnummer. Bij stadium 1 zit de tumor op één plek. Bij stadium 2 en 3 is in toenemende mate sprake van lokale verspreiding van de kanker. Bij stadium 4 zijn er uitzaaiingen naar andere organen in het lichaam. Bij stadium 3 en 4 is de kans op genezing klein. Bij vele kankerpatienten stellen artsen de eerste diagnose op een laat tijdstip. Ik geef hier de percentages uit 2007 van de kankerpatienten met een late eerste diagnose, dus met kanker in stadium 3 of 4: longkanker (78%), keelkanker (77%), slokdarmkanker (74%), alvleesklierkanker (71%), eierstokkanker (66%), maagkanker (66%). Kankers waarvoor screening plaatsvindt worden zelden laat gediagnosticeerd: baarmoederhalskanker (20%) en borstkanker (20%). Mede dankzij massamediale campagnes komt late ontdekking op huidkanker eveneens zelden voor (9%). Al deze cijfers staan in een bijlage in een recent rapport van het RIVM, dat als titel heeft “Diagnostic delay bij kanker en diabetes”. Het RIVM benoemt twee oorzaken voor de late diagnosen. 1. De patient loopt te lang door met symptomen en klachten en meld zich laat bij een arts: patient’s delay. 2. Artsen missen de diagnose: doctor’s delay. Zij stellen bijvoorbeeld alleen de diagnose COPD, terwijl er ook sprake is van kanker. Ik voeg zelf een derde oorzaak toe: system delay. Hiervan is sprake, als een laboratorium of röntgenafdeling niet in staat is om snel aanvullende diagnostiek te doen. Of als een medisch specialist niet snel te consulteren is en een lange afspraaktermijn heeft. Vergelijkbare data over late diagnostiek hebben in Denemarken geleid tot massamediale belangstelling. In Nederland kennelijk niet, of ik heb in de maand juli wat gemist in de kranten. Vanwege kamervragen in het Deense parlement heeft de regering aldaar een innovatie-programma gestart om de percentages late diagnosen bij kankerpatienten omlaag te krijgen. Door onder meer patienten en artsen te alertiseren en aanvullende diagnostiek vanuit de eerstelijn sneller toegankelijk te maken. Tot zover dit bericht. Van woensdag 21 tot en met vrijdag 23 maart 2012 organiseert het Julius Centrum een studiereis naar de Deense gezondheidszorg. Drie thema’s komen uitgebreid aan bod: 1. de versnelde, oncologische diagnostiek en de effecten van het genoemde innovatie-programma 2. de (re)organisatie van de acute zorg. Ook Denemarken werkt aan spoedposten en 3. de eerstelijnszorg aan chronische zieken. Ook Denemarken werkt aan ketenzorgprogramma?s. Als gastheer treedt de Deense hoogleraar en huisarts Frede Oleson op. Hij is dé Deense expert die voor de regering het genoemde innovatieprogramma leidt om late diagnostiek bij kanker patienten te verminderen. Wil jij deelnemen aan de studiereis naar Arhus en Kopenhagen? Surf dan naar www.unitzorginnovatie.nl klik door op ?masterclassen?, lees de uitgebreide brochure en meld je aan.