De herkomst en medisch isotopen van Terbium-161 en Lutetium-177, en de afhankelijkheid van Rusland
ArrayTerbium-161 en Lutetium-177 zijn radioactieve isotopen die de afgelopen jaren steeds meer aandacht hebben gekregen in de medische wetenschap, vooral voor de behandeling van kanker. Via gerichte radioligandentherapie brengen deze isotopen straling direct naar tumorcellen, met minimale schade aan gezond weefsel. Echter, er zijn groeiende zorgen onder Nederlandse medici en farmaceutische bedrijven over de Europese afhankelijkheid van de Russische nucleaire sector, die cruciaal is voor de productie van bepaalde radioactieve stoffen, waaronder Lutetium-177. Dit artikel bespreekt de herkomst, medische toepassingen en de geopolitieke uitdagingen rond deze isotopen.
Herkomst van medisch isotopen Terbium-161 en Lutetium-177
Terbium-161
Terbium-161 is een relatief nieuwe radioactieve isotoop die wordt geproduceerd door neutronenbestraling van gadolinium-160 in kernreactoren. De productie is complex en vereist gespecialiseerde nucleaire infrastructuur, wat de beschikbaarheid beperkt. Dankzij zijn vermogen om zowel beta-straling als Auger-elektronen uit te zenden, is terbium-161 bijzonder geschikt voor medische toepassingen, vooral in de behandeling van kleinere tumoren zoals micrometastasen.
Lutetium-177
Lutetium-177 is een gevestigde radioactieve isotoop die wordt gebruikt in radioligandentherapie. Het wordt geproduceerd door het verrijken van ytterbium-176, een zeldzaam aardmetaal, wat voornamelijk gebeurt in Rusland. Dit proces levert de radioactieve stof op die vervolgens wordt verwerkt tot geneesmiddelen. Lutetium-177 heeft een halfwaardetijd van ongeveer 6,7 dagen, wat het zeer geschikt maakt voor gerichte radiotherapie in de behandeling van kanker, zoals prostaatkanker.
Medische Toepassingen
Radioligandentherapie: Basisprincipe
Radioligandentherapie maakt gebruik van moleculen die specifiek gericht zijn op tumorcellen en een radioactieve isotoop, zoals Lutetium-177 of Terbium-161, naar de kankercellen transporteren. Eenmaal gebonden aan de tumor zendt de isotoop straling uit, die de tumorcellen vernietigt met minimale schade aan omliggende gezonde weefsels.
Toepassing van Terbium-161
Terbium-161 wordt onderzocht vanwege zijn unieke eigenschappen die het mogelijk maken om zowel op grotere afstand tumorcellen te vernietigen (via beta-straling) als om met precisie kleine tumoren aan te pakken (via Auger-elektronen). Hierdoor heeft het een groot potentieel bij de behandeling van kleinere en moeilijk te bereiken tumoren, zoals micrometastasen.
Toepassing van Lutetium-177 in Nederland
In Nederland wordt Lutetium-177 momenteel al gebruikt in ziekenhuizen voor de behandeling van prostaatkanker in een vergevorderd stadium. Lutetium-177-DOTATATE is goedgekeurd voor de behandeling van uitgezaaide prostaatkanker. Deze behandeling kan het leven van patiënten met gemiddeld vier maanden verlengen, maar belangrijker nog, het verbetert de kwaliteit van leven aanzienlijk in de laatste maanden van hun ziekte.
De verwachting is dat de toepassing van Lutetium-177 in de komende jaren sterk zal toenemen, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. De verwachting is dat de behandeling eerder in de ziektecyclus kan worden ingezet, wat het potentieel heeft om duizenden patiënten per jaar te behandelen en betere resultaten te bieden.
Geopolitieke Uitdagingen: Europese Afhankelijkheid van Rusland
Ondanks het potentieel van Lutetium-177 in de behandeling van kanker, is er grote bezorgdheid over de Europese afhankelijkheid van Rusland voor de productie van deze en andere medische isotopen. Lutetium-177 wordt gemaakt door ytterbium-176 te verrijken, een proces dat momenteel bijna uitsluitend in Rusland plaatsvindt. Deze afhankelijkheid van een geopolitiek kwetsbare regio maakt de Europese en met name Nederlandse medische sector kwetsbaar voor verstoringen in de aanvoer.
De nucleaire industrie in Nederland, met name rond de reactor in Petten, is een van de belangrijkste wereldwijde producenten van medische isotopen, waaronder Lutetium-177. Farmaceutische bedrijven in Petten produceren geneesmiddelen voor zowel de Nederlandse markt als voor andere landen waar Lutetium-177 wordt gebruikt in de behandeling van kanker. Deze bedrijven zijn echter sterk afhankelijk van Russische verrijkte grondstoffen om hun producten te kunnen blijven produceren.
Met de toename van radioactieve geneesmiddelen in ziekenhuizen voor zowel diagnose als behandeling van kanker, zijn betrouwbare toeleveringsketens cruciaal geworden. Het gebruik van Lutetium-177 zal naar verwachting aanzienlijk toenemen, wat de afhankelijkheid van Rusland een urgent probleem maakt dat vraagt om oplossingen op zowel politiek als industrieel niveau.
Toekomstige Ontwikkelingen
Er zijn dringende oproepen vanuit de medische en farmaceutische wereld om alternatieve bronnen voor de verrijking van ytterbium-176 te ontwikkelen, zodat Europa minder afhankelijk wordt van Rusland. Dit kan inhouden dat landen investeren in hun eigen nucleaire infrastructuur of samenwerken met andere niet-Russische producenten.
Tegelijkertijd blijft de interesse in het gebruik van radioactieve isotopen zoals Terbium-161 en Lutetium-177 toenemen vanwege hun veelbelovende resultaten in kankerbehandeling. Onderzoekers blijven werken aan manieren om deze isotopen nog effectiever te maken en nieuwe behandelingsmethoden te ontwikkelen die minder afhankelijk zijn van externe factoren.
Conclusie
Terbium-161 en Lutetium-177 zijn krachtige isotopen met groot potentieel in de behandeling van kanker. Terwijl Lutetium-177 al breed klinisch wordt ingezet, blijft Terbium-161 zich ontwikkelen als een waardevolle aanvulling op radioligandentherapieën. Echter, de Europese afhankelijkheid van Rusland voor de productie van Lutetium-177 is een belangrijke uitdaging. Nederland speelt een centrale rol in de productie van medische isotopen, maar moet stappen ondernemen om de aanvoer van grondstoffen te waarborgen. De voortdurende vooruitgang in nucleaire geneeskunde biedt hoop voor betere behandelingen, maar vraagt om strategische oplossingen voor geopolitieke kwetsbaarheden.
