Hoogleraren pleiten voor meer regie en maatregelen
ArrayOndanks het feit dat op Prinsjesdag 2023 een demissionair kabinet zijn laatste begroting presenteert en bovendien in november na de verkiezingen verdwijnt, dient een aantal van de wetenschappers van Tilburg University vanuit hun expertise de huidige én toekomstige bewindslieden van advies. Zij doen dat op het gebied van woningbouw, armoede, arbeidsmarkt en zorg, waarbij zij pleiten voor meer regie en maatregelen van de regering.
Subsidies voor nieuwbouw en bonus voor duurzame woning
Hoogleraar vastgoedmarkten Dirk Brounen: “Twee slimme prikkels kunnen bijdragen aan een meer ontspannen, groene woningmarkt: nu is het eigenwoningbezit niet meer het grote probleem, maar meer het woningaanbod, en het tekort daaraan. Een grootschalig programma waarin de rijksoverheid een subsidie geeft bij nieuwbouw kan zeker helpen om het krappe aanbod wat op te stuwen. Dat kan helpen om de bouwambities van de minister te realiseren, en die subsidie kan je net als in de jaren zeventig koppelen aan een aantal eisen, zodat het geld niet verdwijnt in de winstmarge van speculanten.”
Brounen stelt ook zijn plan ‘Bonus B’ voor: een verlaging op de hypotheekrente voor alle woningeigenaren die hun bestaande woning de komende jaren verduurzamen naar energielabel B of beter. “Nu krijg je als koper die korting op de rente alleen bij de aankoop van de woning, maar veel meer impact bereik je wanneer je ook de bezitters beloont die tot nog tot verduurzaming van de al gekochte woning overgaan. Het is immers zaak dat op termijn de hele woningvoorraad verduurzaamt.”
Keuzes maken om brede welvaart te versterken
Hoogleraar arbeidsrecht Ton Wilthagen: “Het kabinet zou er verstandig aan doen om veel meer en sneller in te spelen op de maatschappelijk ontwrichtende gevolgen van de structurele tekorten op de arbeidsmarkt, die zijn ontstaan door de ingrijpende vergrijzing en ontgroening van de (beroeps)bevolking.
Krapte is kiezen: we moeten ons in Nederland voorbereiden op de situatie waarin we niet alles meer kunnen doen wat we nu doen, wat betreft productie en dienstverlening. We zullen keuzes moeten maken over de (in)richting van de economie, arbeidsmarkt en het onderwijs, die de brede welvaart in Nederland kunnen doen behouden en versterken. Die keuzes kunnen niet simpelweg aan de markt worden overlaten en er moet dus meer regie komen van de overheid, maatschappelijke organisaties en burgers zelf.”
Hef barrières op zodat mensen elkaar makkelijker kunnen helpen
Theoloog prof. Willem Marie Speelman stelt dat het kabinet vooral aandacht richt op problemen: het richt een commissie in tegen eenzaamheid, en een ministerie ter Bestrijding van de Armoede. Maar een tekort is niet altijd een probleem dat moet worden opgelost. “Geloof het of niet, maar er zijn mensen die de eenzaamheid opzoeken en die ervoor kiezen arm te leven. In de erkenning dat mensen met hun tekorten een goed en gelukkig leven kunnen leiden begint een politiek die wij ‘positieve politiek’ zouden kunnen noemen.
Positieve politiek is niet het werk van de regering, maar het functioneren van een samenleving. Positieve politiek richt de samenleving zo in, dat alle mensen uit alle lagen van de bevolking de mogelijkheid krijgen te luisteren naar elkaars verhalen, en waar nodig een helpende hand te bieden. De regering hoeft alleen maar weg te nemen wat die mogelijkheden belemmert, te beginnen met het kwijtschelden van de schulden en het opheffen van ieder verbod elkaar een helpende hand te bieden. Positieve politiek gelooft in de mens.”
Betere regels en financiering voor jongeren die meerderjarig worden in hulpverlening
Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen, hoogleraar Forensische Geestelijke Gezondheidszorg en Bijzonder hoogleraar Transformeren voor de Jeugd, wijst het nieuwe kabinet op de problematische overgang van jongeren die meerderjarig worden in de hulpverlening. “Ze krijgen, omdat ze voor de wet ineens volwassen zijn, te maken met allerlei wet- en regelgeving waarin zij niet worden begeleid: van het vinden van een woning, tot omgaan met geld.
Wil je jongeren goede zorg en behandeling geven, dan hebben ze juist in deze levensfase meer ondersteuning nodig. Een combinatie van psychosociale en praktische hulp is nodig om de zelfredzaamheid van de jongvolwassene te vergroten. Betere samenwerking tussen de verschillende sectoren, zoals tussen de volwassenen-ggz en de jeugdhulpverlening, en een meer afgestemde wet- en regelgeving én financiering is hard nodig om jongeren de adequate zorg en begeleiding te kunnen geven.”
Belangrijke fiscale plannen voor multinationals en burgers
Ook al is het kabinet demissionair, er staan belangrijke fiscale plannen op stapel. Zo is op dit moment in de Tweede Kamer de Wet minimumbelasting in behandeling. “Deze wet regelt dat multinationals met een geconsolideerde omzet van meer dan 750 miljoen euro tenminste 15 procent belasting moeten gaan betalen over de winst,” zegt hoogleraar belastingeconomie Stan Stevens. “De invoering van deze wet zal een grote administratieve uitdaging worden voor de betrokken multinationals en de Belastingdienst. Het idee is dat de nieuwe regeling ook leidt tot meer belastingopbrengsten voor ontwikkelingslanden, maar het is zeer de vraag of dat in de praktijk het resultaat zal zijn. Een ander belangrijk effect van de nieuwe wet is dat een milieu-investeringsaftrek niet meer effectief is als dat ertoe leidt dat de belastingdruk minder dan 15 procent wordt. Landen zullen dus niet-fiscale maatregelen moeten inzetten als zij bedrijven willen prikkelen in een bepaalde richting te investeren.”
Daarnaast zullen veel burgers te maken krijgen met een herziening van box 3, voorziet Stevens. “Inmiddels is een concept-wetsvoorstel gepubliceerd. Het doel van deze wet is het werkelijke rendement op vermogen te belasten. Dat is een goed idee, omdat het belasten van het werkelijke rendement rechtvaardiger is dan de huidige forfaitaire heffing in box 3. De uitvoering is echter nog niet zo eenvoudig. In het voorstel zitten nog veel technische haken en ogen die de komende periode besproken zullen worden.”
Bron: Tilburg University
