Studenten ontwikkelen praktisch hulpmiddel voor tienermeiden met autisme en laag zelfbeeld
ArrayHoe kunnen we jonge meisjes met een autismespectrumstoornis (ASS) helpen een positiever zelfbeeld te ontwikkelen? In die vraag beten Communication & Multimedia Design-studenten Helena en Larissa zich maandenlang vast. In samenwerking met de doelgroep en het werkveld ontwikkelden ze ‘AUT je hoofd’. Met succes, want behandelaren staan er nu al voor in de rij: “Er is nog maar weinig beschikbaar waarmee we deze meiden praktische handvatten kunnen bieden.”
Negatief zelfbeeld
Ingrid Veenstra, GZ-psycholoog, ziet in de praktijk steeds vaker vrouwen en meisjes met autisme. “Het valt me op dat deze groep vaak met een andere zorgvraag binnenkomt. Ze kampen al langere tijd met stemmings-, angst- en dwangklachten of een negatief zelfbeeld, maar de juiste diagnose blijft uit. Waarom? Onderzoek naar autisme werd vroeger vaker onder mannelijke proefpersonen uitgevoerd. Pas nu onderzoek zich meer op meisjes en vrouwen richt, komen we er langzaam achter dat autisme zich bij hen heel anders manifesteert.”
En dat valt op in haar behandelingen, zegt Ingrid. “Bij meiden is autisme niet altijd even zichtbaar. Zij zijn van nature wat sociaal vaardiger dan jongens en kunnen sociaal gedrag makkelijker aanvoelen of overnemen. Ze hebben bijvoorbeeld bijbaantjes, onderhouden contact met vriendinnen en zijn sociaal vaardig. Maar vanbinnen woedt een storm: over iedere sociale interactie denken ze uitvoerig na. Wat is de norm? Wat is wenselijk en hoe komt iets over? Achter ieder appje schuilt zo een heel gedachteproces. En dat kost ontzettend veel moeite en energie.”
“Een negatief zelfbeeld ligt voor deze meiden op de loer”, zegt Ingrid. “Als maatschappij zijn we nog heel erg gericht op het beeld dat vrouwen per definitie sociaal en empathisch zijn. Maar wat als dat je heel veel moeite kost en je steeds het gevoel hebt dat je ‘anders’ bent en er niet bij hoort? Dat je niet aan die norm kunt voldoen? Dat zijn bouwstenen voor een lage eigenwaarde en een negatief zelfbeeld”, zegt Ingrid. “Het is belangrijk dat jonge meiden met autisme op tijd de juiste behandeling krijgen. Eentje die gericht is op acceptatie en die praktische handvatten biedt voor de dagelijkse struggles.”
Kom AUT je hoofd
Met die vraag gingen Helena Hamstra en Larissa van Kooten aan de slag. Onlangs studeerden ze met ‘AUT je hoofd’ af aan NHL Stenden. “Met het boekje ‘AUT je hoofd’ kunnen meisjes van 11-18 jaar met autisme zelfstandig aan de slag met het hun zelfbeeld”, vertellen ze. “We kwamen er tijdens ons onderzoek achter dat veel jonge meiden zich schamen voor hun autisme. En dat heeft grote impact op de manier waarop ze naar zichzelf kijken. Daarom wilden we iets maken waarmee we hen op een creatieve en praktische manier kunnen helpen.”
De studenten deden grondig onderzoek naar de doelgroep voor wie ze het boek maakten. Helena: “We hebben goed geluisterd naar de jonge meiden met autisme. Wat vinden zij fijn? En waar hebben zij behoefte aan? Er zijn natuurlijk meerdere boeken op de markt waarmee je aan de slag kunt met een negatief zelfbeeld. Maar iets wat tot in de kleinste details is aangepast aan de eisen, wensen en voorkeuren van deze specifieke groep was er nog niet. Bovendien is het boek gestoeld op Competitive Memory Training-methode (COMET), een vorm van cognitieve gedragstherapie die vaak wordt toegepast bij kinderen en jongeren met een laag zelfbeeld. Daardoor is het invullen ervan niet alleen een leuke en creatieve bezigheid, maar ook daadwerkelijk zinvol.”
Van inzicht naar handelingsperspectief
Michelle Bulthuis is autismedeskundige bij Slimmerik, een jeugdhulporganisatie die ondersteuning biedt aan kinderen met autisme. Volgens haar biedt ‘AUT je hoofd’ veel mogelijkheden voor meiden met autisme. “Als kinderen bij ons komen hebben ze vaak een rugzakje. Eerdere behandelingen zijn bijvoorbeeld niet succesvol gebleken en ze hebben behoefte aan kennis, begrip en handelingsperspectief. Voor mensen met autisme kan de wereld erg onduidelijk zijn. Een gebrek aan (zelf)kennis maakt die onduidelijkheid alleen maar groter. ‘AUT in je hoofd’ kan dan een mooi startpunt vormen voor meer zelfkennis en inzicht.”
“Hoe steek ik in elkaar? Wat zijn mijn karaktereigenschappen en hoe zit het eigenlijk met mijn zelfbeeld? Op dit soort vragen krijgen de meiden antwoord als ze aan de slag gaan met het boek”, vertelt Michelle. “We merkten tijdens het testen dat die antwoorden ook weer vragen kunnen oproepen. En dat is voor ons als begeleiders heel waardevol, want met die vragen en inzichten kunnen we in bijvoorbeeld een een-op-een behandeling aan de slag. Het boek van de studenten is dus een goede tool om het eigen referentiekader mee te vullen én een manier om samen het gesprek aan te gaan. Combineer dat en je hebt volgens mij een heel waardevol hulpmiddel.”
Het afstudeeronderzoek leverde Larissa en Helena naast een blije opdrachtgever ook een acht op. Beide studenten slaagden daardoor met vlag en wimpel voor hun opleiding. Wat de toekomst brengt? “We gaan ‘AUT je hoofd’ nog verder testen en perfectioneren”, zegt Larissa. “Onze droom is om het boek écht tot leven te brengen. De interesse is er in ieder geval. Nu hoeven we alleen nog een partij te vinden die het boek samen met ons wil uitgeven.”
Bron: NHL Stenden Hogeschool
