‘Advies NZa funest voor bereikbaarheid en flexibiliteit van acute zorg’
ArrayDe NZa stelt in haar advies ‘Passende acute zorg’ dat de huidige spreiding van spoedeisende hulp locaties (SEH’s) over Nederland verouderd is en niet bij de huidige zorgvraag past. De beoogde oplossingen zijn volgens de NZa: op regionaal (ROAZ) niveau afstemmen van het acute zorgaanbod, het loslaten van de 45-minutennorm om bij een SEH te komen, en het sluiten van een aantal SEH-posten.
Deze uitgangspunten zijn zeer bezwaarlijk: de coronapandemie heeft ons de afgelopen twee jaar pijnlijk duidelijk gemaakt dat een grote flexibiliteit in de acute zorg noodzakelijk is. Dit wordt niet bereikt door de acute zorg verder te concentreren, maar juist door meer locaties voor acute zorg open te houden. In tijden van crisis kan besloten worden bepaalde patiëntenstromen van elkaar te scheiden, waardoor de toegankelijkheid tot zorg gewaarborgd kan blijven.
Acute zorg is meer dan een SEH
Het overgrote deel van de acute zorg is niet levensbedreigend en het merendeel betreft niet duidelijk hoog- of laagcomplexe zorg. Hoogcomplexe acute zorg moet daar behandeld worden waar de expertise is, bijvoorbeeld in een level-1 traumacentrum. Laag- en middencomplexe acute zorg kan en moét dichter bij huis geleverd worden. Indien overgegaan wordt tot sluiting van SEH’s, legt dit een onmogelijke druk op de rest van de zorgketen, zoals de huisartsenposten.
Concentreren acute zorg raakt ook niet-acute zorg
Een andere les uit de coronapandemie is de onlosmakelijke verbondenheid tussen acute en niet-acute zorg. Maar liefst 60 procent van de ligdagen in een ziekenhuis is gerelateerd aan een SEH-opname. Het sluiten van de spoedeisende hulp betekent afscheid nemen van een groot aantal zorgactiviteiten, zonder te weten of het leveren van de overgebleven zorg nog rendabel blijft. De hieruit volgende verschuiving van niet-acute zorg (en financiering hiervan) tussen ziekenhuizen is een moeizaam proces, niet bewezen doelmatig en leidt meestal tot langere reistijden voor de patiënt. Dit belemmert de toegankelijkheid van zorg, juist voor kwetsbare groepen. Bereikbaarheid is immers ook onderdeel van kwaliteit van zorg.
Sluiting SEH’s niet kostenbesparend
Waar vroeger nooit getwijfeld werd aan het bestaansrecht van een SEH, is het sluiten van SEH’s nu aan de orde van de dag. Het aantal SEH-posten in Nederland is teruggebracht van 115 in 2000 naar 82 in 2022. Het sluiten van SEH’s leidt, naast een verminderde toegankelijkheid en het inleveren van flexibiliteit, tot kapitaalvernietiging en hoge kosten voor de uitbreiding van ziekenhuislocaties, omdat de capaciteit rondom acute zorg moet worden verhoogd. De manier waarop de SEH’s op dit moment zijn ingericht, zorgt al voor problemen bij piekbelasting. Wat resulteert in opnamestops, ambulances die moeten uitwijken naar een ander ziekenhuis en lange wachttijden.
SEH-zorg onvoorspelbaar
De NZa geeft aan eerst het acute zorglandschap te willen herinrichten en daarna pas na te denken over andere financiering. Deze herinrichting wordt gebaseerd op hoe druk het nu is op een SEH, waardoor de kleine SEH’s met minder patiënten het onderspit delven. Pieken en dalen in de drukte op een SEH zijn inherent aan acute zorg, dit is namelijk grotendeels onvoorspelbare zorg. Een beschikbaarheidsvergoeding voor de SEH is wenselijk en zou juist de positie van de kleine SEH moeten versterken.
Geef ruimte aan de regio
In het adviesrapport van de NZa wordt de nadruk gelegd op coördinatie op regionaal (ROAZ) niveau. De ROAZ’en hebben een functie in de landelijke regie en het bewaken van de kwaliteit, maar staan te veel op afstand om de subregio’s goed te organiseren. Alleen de subregio kan van dichtbij bepalen hoe de acute zorg met lokaal maatwerk optimaal georganiseerd kan worden. In de kernregio van DSW (Westland Schieland Delfland) wordt nu al gewerkt aan kleinere en grotere knelpunten in de acute zorg. Daarnaast wordt op de grote thema’s de aansluiting gezocht met regionale programma’s of zelfs landelijke ontwikkelingen, maar alleen wanneer dit past in de lokale situatie. Daarbij is onze visie: zorg dichtbij als het kan en verder weg als het moet.
Aad de Groot is directeur, bestuursvoorzitter en topman DSW Zorgverzekeraars.
