Nieuwe inzichten op het gebied van DBS bij Tourette
ArrayNieuwe inzichten op het gebied van diepe hersenstimulatie (DBS) bij Tourette. Uit onderzoek aan het Maastricht UMC+ blijkt: zowel op korte als op lange termijn minder ‘tics’
Toepassing van diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation of DBS) bij het syndroom van Gilles de la Tourette kan zowel op de korte als op de lange termijn een positief effect hebben. Het aantal tics, de voor Tourette kenmerkende ongecontroleerde bewegingen en/ of geluiden, neemt significant af door stimulatie van een bepaalde diepgelegen kern in de hersenen. Dat is een van de nieuwe inzichten die onderzoek aan het Maastricht UMC+ heeft opgeleverd. Neurochirurg in opleiding dr. Anouk Smeets is onlangs op dat onderzoek gepromoveerd.
Syndroom van Gilles de la Tourette
Het syndroom van Gilles de la Tourette is een neuropsychiatrische aandoening, die maar weinig voorkomt en waarvan de oorzaak nog grotendeels onbekend is. Slechts 1 procent van de kinderen heeft ermee te maken. Bij twee derde van de aangedane kinderen verdwijnen de klachten met de jaren als vanzelf of nemen de uitingen ervan af. Een derde houdt echter last van de typische symptomen van Tourette, de zogenoemde tics.
De maatschappelijke gevolgen daarvan kunnen enorm zijn als de tics niet onder controle komen met standaardbehandeling. Jongeren krijgen vaak niet de mogelijkheid om een opleiding of studie te volgen en jongvolwassenen komen niet of nauwelijks aan een baan. Ook is het vaak lastig om relaties aan te gaan omdat Tourette-patiënten sociale gelegenheden zoveel mogelijk mijden. Dit leidt ertoe dat ze op volwassen leeftijd vaak in een sociaal isolement verkeren.
Standaardtherapie/ DBS
De standaardbehandeling van Tourette-patiënten bestaat uit gedragstherapie en medicatie (antipsychotica). Als die standaardbehandeling niet het gewenste resultaat heeft, dan kan DBS een optie zijn voor volwassen patiënten met een ernstige vorm van het syndroom. Bij DBS worden elektrodes ingebracht in een specifieke, diepgelegen hersenkern. Die elektrodes worden verbonden met een batterij/ neurostimulator, die elders in het lichaam onderhuids wordt geplaatst (meestal in de buik of onder het sleutelbeen). De neurostimulator geeft continu elektrische pulsen af, die via de elektrodes de hersenactiviteit in dat hersengedeelte beïnvloeden. De behandeling wordt toegepast voor neurologische en psychiatrische stoornissen. Het Maastricht UMC+ is het enige Nederlandse centrum dat DBS bij Tourette-patiënten toepast.
Klinisch-neurofysiologisch onderzoek dat in Maastricht is gedaan samen met collega’s van de Israëlische Bar-Ilan University, heeft nu aangetoond dat de globus pallidus internus, een belangrijke diepgelegen kern in de hersenen die beweging, gedrag en emoties moduleert, betrokken is bij het syndroom van Gilles de la Tourette. Stimulatie van deze globus pallidus internus levert zeer goede resultaten op. Het aantal tics, zowel op de korte als op de lange termijn, neemt na DBS significant af. Bovendien blijkt er op termijn geen disbalans te ontstaan tussen de verbetering in tics en bijwerkingen, anders dan bij het stimuleren van de thalamus (mogelijke bijwerkingen: energieverlies, vermindering van het zicht en seksuele stoornissen).
Tourette eerder opereren
Tourette-patiënten worden al sinds 1999 met DBS behandeld en richtlijnen adviseerden lange tijd om patiënten bij wie gedragstherapie en medicatie vruchteloos bleven, niet te opereren voor het 25e levensjaar. Het onderzoek in het Maastricht UMC+ heeft er mede toe geleid dat die richtlijn nu wereldwijd is herzien. Opereren zou al op jongere leeftijd mogelijk moeten zijn, met dien verstande dat het altijd een laatste optie is. Bovendien moeten voor- en nadelen van de behandeling uitvoerig geanalyseerd en met de individuele patiënt besproken worden.
Tics
De onlangs gepromoveerde neurochirurg in opleiding Anouk Smeets hierover: “De leeftijdscategorie 18-25 jaar is een cruciale ontwikkelingsfase. We willen patiënten in deze leeftijdscategorie de mogelijkheid van DBS niet onthouden. Door de tics ondervinden zij vaak ernstige problemen bij opleiding/ studie of het vinden van een baan, en met DBS kunnen we die tics aanpakken. Maar we blijven wel kritisch kijken naar de voors en tegens.” Zo is er altijd veel aandacht voor eventuele bijwerkingen, die per patiënt kunnen variëren. Een neuropsycholoog beoordeelt of een patiënt een DBS-operatie überhaupt wel aan kan.
Anouk Smeets is op 1 juni 2018 aan de Universiteit Maastricht gepromoveerd op het proefschrift met de titel: New insights in Deep Brain Stimulation for Tourette syndrome. Het onderzoek naar DBS bij het syndroom van Gilles de la Tourette heeft geleid tot een reeks wetenschappelijke publicaties, onder meer in Clinical Neurology and Neurosurgery, Neuromodulation, Movement Disorders en Neuroethics.
Bron: Maastricht Universitair Medisch Centrum+
