Een nieuwe kijk op ADHD
ArrayFocus op executief functioneren en motivatie
In ADHD-onderzoek bij kinderen speelt de relatie tussen executief functioneren en motivatie een cruciale rol. ADHD-symptomen bij een deel van de kinderen komen voort uit tekorten in werkgeheugen, terwijl dezelfde symptomen bij een ander deel van de kinderen het gevolg zijn van motivationele beperkingen. In het nieuwe nummer van De Psycholoog, het vaktijdschrift van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), onderstrepen Sebastiaan Dovis, Saskia van der Oord, Reinout Wiers en Pier Prins (allen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam) het belang van onderzoek dat zich richt op deze processen: ‘Het begrijpen van deze processen en hun onderlinge relatie is cruciaal voor vroegtijdige onderkenning, adequate psycho-educatie en een effectieve en op het individu afgestemde behandeling van ADHD.’
Onder executieve functies (EF), een term vanuit de neuropsychologie, worden de hogere controlefuncties van de hersenen verstaan. Executieve functies zijn lastig eenduidig te definiëren omdat het meerdere veschillende deelfuncties omvat. Alle executieve functies hebben een controlerende en aansturende functie.
In toenemende mate is er aandacht voor een tekort bij de executieve functies van de hersenen. Deze regelfuncties zijn vooral nodig bij het verwerken (coördineren en organiseren) van nieuwe en complexe informatie. Ze doen hun werk in de voorste delen van de hersenen, in het gebiedje dat de prefrontale cortex wordt genoemd.
Met deze functies bepaalt een individu het doel van zijn handelingen en gedrag, schakelt hij afleidende factoren uit, plant hij de volgorde van handelingen, voert hij de taken die daarvoor nodig zijn stap voor stap uit en controleert hij het effect, waarbij hij ook rekening houdt met mogelijke toekomstige effecten. Hij reguleert er de emoties, motivatie en alertheid mee en laat ervaringen uit het verleden meespelen bij de verwachtingen over en beslissingen voor de toekomst. Ook bijsturing van gedrag en corrigeren van fouten hoort hierbij.
Steeds meer wordt duidelijk, dat de problemen van kinderen met AD(H)D worden veroorzaakt door een verstoorde ontwikkeling van de executieve functies (zie ook: Oorzaken en erfelijkheid van ADHD).
Complexe handelingen
Als kernsymptomen van ADHD worden aandachtstoornissen, hyperactiviteit en impulsiviteit genoemd. Maar kinderen met AD(H)D hebben ook bepaalde zwakke executieve functies. Hoewel ieder mens een ander profiel heeft met sterke en zwakke punten, hebben mensen met ADHD altijd een achterstand in executieve functies.