Sociale uitsluiting verhoogt psychoserisico aanzienlijk

Als je tot een minderheid behoort, loop je dubbel zoveel risico op een psychose. Het psychoserisico bij Marokkaanse jongemannen is zelfs vijf keer hoger dan dat van Marokkaanse meisjes. De oorzaak: sociale uitsluiting. Tot deze conclusie komt psychologe Els van der Ven in haar proefschrift Ethnic minority position as risk indicator for autism-spectrum and psychotic disorders waarop zij op 22 april 2015 promoveert aan de Universiteit Maastricht.
Ze doet ook aanbevelingen. Meer validerende interventies om te voorkomen dat mensen zich een looser voelen en gaan vereenzamen. En minder verdeeldheid in de samenleving betekent minder psychosegevallen.

Psychologe Els van der Ven zoekt een verklaring in het gedrag en de omgeving. De oorzaak is sociale uitsluiting. Haar aanbevelingen: meer validerende interventies om te voorkomen dat mensen vereenzamen. “Sleutelfiguren binnen de eigen gemeenschap moeten de gevoelens van falen en vervreemding leren herkennen.”

Een psychose is geen enge en geheimzinnige hersenstoornis, maar veel normaler dan we aannemen. Volgens psychologe Els van der Ven begint het met heel herkenbare ervaringen. Gevoelens van achterdocht. Iets zien wat er niet blijkt te zijn. Het idee een speciale kracht te bezitten. Pathologisch wordt het pas als zulke ervaringen je leven gaan ontwrichten. Dat is bij migranten hetzelfde. Hoe meer iemand dus in een minderheidspositie wordt gedrukt, hoe groter het risico op het ontwikkelen van een psychose. Naast vervelend en verdrietig voor de personen zelf is dit ook een groot maatschappelijk probleem, vindt Van der Ven. Er is uiteraard het dure kostenplaatje.

In haar proefschrift Ethnic minority position as risk indicator for autism-spectrum and psychotic disorders komt Van der Ven met tamelijk sensationele en ook zorgwekkende onderzoeksresultaten. Het lidmaatschap van een minderheid leidt tot een verdubbeling van het psychoserisico. Dat zet zich door in de tweedegeneratie migranten. Onder Marokkaanse migranten in Nederland blijkt dit risico bij jongemannen zelfs vijf keer zo hoog als bij vrouwen. Over de oorzaak hiervan is zij vrij stellig: sociale uitsluiting. “Het chronische gevoel een buitenstaander te zijn kan op den duur een pathologisch effect hebben. Dat zie je ook bij kinderen die gepest worden. Ze trekken zich terug omdat de wereld geen veilige plek is. Ze vereenzamen en worden steeds achterdochtiger. Dat is het meest waarschijnlijke mechanisme.”

Waarom met name Marokkaanse jongemannen zo’n kwetsbare groep zijn, daarvoor heeft Els van der Veen geen definitieve verklaring. Ze vermoedt dat het met hun hoge sociale status thuis en in de eigen gemeenschap te maken heeft.

Opvallend is dat ze de oorzaken van psychosen zoekt in het gedrag en de omgeving. Van der Ven bekritiseert de sterk in zwang zijnde biologische psychiatrie “Het is een vorm van blindstaren om de oorzaak van psychosen uitsluitend in hersenen en genen te zoeken. Er komen steeds meer bewijzen dat het brein verandert door bepaalde sociale ervaringen.” Ze steunt op de ‘social defeat’ hypothese: het gevoel een looser te zijn is de gemene deler van een vijftal risicofactoren voor psychose: opgroeien in de stad, laag IQ, traumatische ervaringen, druggebruik en dus een voorgeschiedenis van migratie. “Door psychose niet te reduceren tot een hersenstoornis heb je als behandelaar meer invloed en kun je gevarieerder interveniëren.”

In de toekomst wil Van der Ven zich vanuit de wetenschap bezighouden met de vluchtelingencrisis in de Europese Unie “Je ziet dat men nu erg bezig is met de korte termijn. Ik denk dat het nuttig zal zijn om op grond van wetenschappelijke bevindingen uit migrantenonderzoek adviezen te geven. Door de juiste middelen in te zetten kunnen we voorkomen dat nieuwe migranten psychische klachten gaan ontwikkelen.”

Els van der Ven (1983) verdedigt haar proefschrift Ethnic minority position as risk indicator for autism-spectrum and psychotic disorders aan Maastricht University. Ze studeerde Psychologie aan de Universiteit van Utrecht en verkreeg haar master Neuropsychologie in 2007. Van 2008 tot 2010 werkte zij met jonge patiënten met psychose in het Douglas Mental Health University Institute in Montreal, Canada. Sinds 2011 is zij verbonden aan de School for Mental Health and Neuroscience aan Maastricht University.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.