Beluister hier alvast het verzorgende lied, speciaal voor u allen gecomponeerd:
Verpleeghuis-psycholoog luidt noodklok
ArrayHet zal moeten gebeuren: De emancipatie van de zorgverlener. De harde werker die dag in dag uit roeit met de riemen die hij of zij heeft.
En dat zijn er niet veel. De zorgverlener klaagt niet, gaat door, geeft en geeft zonder al teveel terug te krijgen. Maar wat zou je moeten terugkrijgen voor al je harde werken? Dagelijks word je geconfronteerd met complexe vraagstukken, met het verdriet, de boosheid en de onmacht van je cliënten. Met een familie die rouwt, die worstelt met de achteruitgang van hun geliefde naaste. Ook voor hen heb je oog. En dit terwijl je in de avond met 2 man ‘sterk’ op een afdeling van 16 mensen staat (soms zelfs veel meer). Kun je het je voorstellen? De een wil naar huis, naar moeder, naar school om de kinderen af te halen of dood, de ander wil worden toegestopt zoals moeder dit altijd deed. Zonder dat kan ze de slaap niet vatten.
Dementievriendelijke supermarkt?
Nederland Doorn Staatsecretaris van Rijn op bezoek bij dement vriendelijke supermarkt in doorn 8-7-2015 foto: Jaco Klamer
‘Maar wat wil jij?’ Ik stel deze vraag regelmatig aan verzorgenden en het antwoord zegt veel. De zorgverlener gaat voor de glimlach van haar of zijn cliënt, een hand die teruggegeven wordt, een kusje, een mooi verhaal. Het geeft toch te denken dat er nauwelijks wordt gevraagd om extra personeel, om meer geld of om een manager, een psycholoog, een teamleider of bestuurder die werkelijk bij hen stilstaat. Bij hun gevoelens van onmacht, falen, schuld en ook schaamte voor het lontje dat steeds korter wordt omdat men uitgeput raakt. Bijna niemand vraagt om een minister die inziet dat het schaarse geld natuurlijk niet moet worden gestoken in een dementievriendelijke supermarkt, maar daarin waar het het hardst nodig is: in de verpleeg- en verzorgingshuizen. In de thuiszorg. Tja , de dementievriendelijke supermarkt, het klinkt zo hip, zo vooruitstrevend. Het levert de nodige publiciteit op. Maar niet de juiste.
Contact maken is een talent
Degene die werkelijk publiciteit en aandacht verdienen op het moment zijn de zorgverleners. Ze zullen er zelf niet om vragen. Hoe kan dit? Waarom komen deze emotioneel intelligente mensen niet voor zichzelf op? Deze uiterst getalenteerde mensen. Want geloof mij, afstemmen en contact maken met de kwetsbare medemens is een bijzonder groot talent. Zoals musiceren dat is. Een talent dat moeten worden gekoesterd. Een ruwe diamant die moet worden opgepoetst. Maar dit kan alleen wanneer we er oog voor hebben.
Ik raak langzaam opgebrand..
Vorige week voerde ik een gesprek met een verzorgende uit Friesland, die in alle eerlijkheid toegaf het moeilijk te hebben. Haar lontje, zoals ze het zelf omschreef, wordt steeds korter. Met name de agressie en depressie van haar bewoners kan ze niet langer verdragen. ‘Blijf met je poten van mij af, wie denk je wel niet dat je bent!’ is de eerste gedachte die door haar hoofd schiet bij de agressie van haar cliënten. Vier maanden geleden had ze een gesprek aangevraagd met hoger hand, aangegeven dat het niet goed met haar ging. Voor het eerst kon ze de moed opbrengen om haar zorgen uit te spreken, maar tot op heden is hier nog niets mee gedaan. Doodzonde. Deze goede verzorgende gaat langzaam ten onder; haar energie sijpelt weg. Weer een goede zorgverlener die binnenkort het werkveld zal verlaten. De hoge verwachtingen kan ze niet meer waarmaken. Ze moet belangstellend zijn, bemoedigend, tactvol, betrokken, deskundig. Opgewekt binnenkomen, zich kunnen terugtrekken wanneer er behoefte is aan privacy, een luisterend oor hebben. Ze kan het nauwelijks meer waarmaken. Ze past niet meer in het beeld dat tehuizen en organisaties zo graag van haar naar buiten brengen. Ziet u ze ook vaak breed lachend, koffiedrinkend, met de arm om de schouder van een meneer de Bruin of mevrouw de Vries zitten? (En dit is geen typisch Nederlands fenomeen, zoek in google maar eens op de woorden ‘elderly care workers’). Niemand beeldt haar af wanneer ze een klap krijgt, wanneer ze ’s avonds met een steen in de maag naar huis gaat of doodmoe is van al haar diensten. Niemand ziet de pijn die ze voelt wanneer ze dan de tv aanzet en geconfronteerd wordt met de negatieve aandacht in de media voor het ‘ongeschoold personeel’ om een puntje te scoren in het zorgdebat. Ja, het beroep van verzorgende heeft nog altijd veel te weinig status en men krijgt veel te weinig erkenning voor al die inzet.
Het ergste is, dat dit ertoe leidt dat verzorgenden zichzelf gaan onderschatten, het gevoel krijgen niet mee te tellen en bedrukt opkijken naar de andere disciplines, zoals de arts, fysiotherapeut, psycholoog en manager. Kortom, men krijgt last van het Calimero-syndroom. Een verzorgende heeft vaak een scherpe intuïtie, maar ook moeite om deze onder woorden te brengen. Moeite ook om de eigen grenzen te bewaken. En met de ontwikkeling van het zelfsturende en zelforganiserende team wordt dit enkel moeilijker. Want in teveel gevallen vormt dit enkel een excuus om verder te bezuinigen en nog minder stil te staan bij de verzorgende: ‘Jullie zijn nu zelfsturend, los het maar op’.
Er is hoop
Wanneer wij alles wat wij verwachten van een verzorgende zelf in praktijk gaan brengen, als arts, manager, teamleider, bestuurder, psycholoog en minister kan het beter worden. Wanneer we ons bemoedigend, tactvol, betrokken, deskundig opstellen, opgewekt binnenkomen, ons terugtrekken wanneer dit nodig is, ons wantrouwen laten varen, een luisterend oor bieden. Man, wat zal het welzijn van de verzorgende dan toenemen. En wanneer dit toeneemt, zal het welzijn van onze kwetsbare medemens eveneens sterk toenemen. Natuurlijk is er geld nodig, natuurlijk moet de verzakelijking binnen de zorg ophouden. Maar laten we onze invloed in ieder geval alvast uitoefenen op hetgeen waarop we invloed hebben: onszelf.
Kortom, een week of wat in de schoenen van de ander gaan staan (of hollen).
Onderzoek dr. David Blom
Om te komen tot een methode om hier structureel aandacht aan te schenken, is dr. David Blom van OwZ in samenwerking met prof. dr. Rinie Geenen een onderzoeksprogramma gestart naar het welzijn van verzorgenden. Hoe is het hiermee gesteld? Welke factoren ondermijnen hun welzijn. Wat werkt helend en bekrachtigend? Welke factoren zorgen voor werkplezier, optimisme en gevoelens van burnout en een hoog ziekteverzuim? Het doel is te komen tot een beschrijving waar vanuit bewustere stappen richting de toekomst kunnen worden gezet. Want daarin ligt een cruciale sleutel voor het welzijn van alle betrokkenen.
Erkenning, status en kennis bijeen
Om verzorgenden nu al hun welverdiende erkenning te geven, mensen te laten inzien hoe waardevol en belangrijk ze zijn voor onze kwetsbare medemens en in te spelen op de vraag om meer kennis over dementie, bieden we hen allen de gelegenheid onze theatervoorstelling ‘Dag Mama’ bij te wonen. Ze staat stil bij de issues van alle betrokkenen; de verzorgende, de mens met dementie en de mantelzorger. De data zijn 14 of 28 april. Klik hier voor meer info.
Dr. David Blom