Nierpatienten in Catharina Ziekenhuis beter af door intensieve medicatiebegeleiding
ArrayIntensieve medicatiebegeleiding heeft de afgelopen jaren de zorg voor nier- en dialysepatiënten in het Catharina Ziekenhuis sterk verbeterd. Door regelmatige medicatiecontrole, nieuwe protocollen en meer regie door de patiënt zelf is het ziekenhuis erin geslaagd om het aantal medicatiefouten op de dialyse-afdeling terug te dringen met 75 procent. De nieuwe werkwijze is uniek voor Nederland en ontwikkeld door ziekenhuisapotheker Marieke Kerskes samen met de afdeling Nierziekten van het Catharina Ziekenhuis, de Nierstichting, de Nierpatiëntenvereniging Nederland en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). De werkwijze wordt de komende twee jaar onder regie van de Nierstichting en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) uitgerold bij andere niercentra in Nederland.
Nierpatiënten slikken gemiddeld tien verschillende geneesmiddelen per dag. Toediening van medicatie en therapietrouw is daardoor moeilijk bij deze patiëntengroep. “Tel daarbij op dat veel nierpatiënten ook diabetes of hart- en vaatziekten hebben, waardoor het aantal bijwerkingen hoger is dan normaal,” aldus Kerskes. Ook was er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de invloed van geneesmiddelen op iemand met een verminderde nierfunctie. Kerskes: “Je kunt je voorstellen dat bij patiënten waar de nier nog maar voor dertig procent werkt, geneesmiddelen een andere uitwerking hebben.” Apothekersorganisatie KNMP heeft al doseringsadviezen voor deze groep patiënten opgesteld en breidt dat nu uit naar dialyse-patiënten.
Nierfalenpoli
Ook voor patiënten die nog niet dialyseren (zuiveren van bloed), maar waar de nierfunctie is afgenomen, is goed medicatiebeleid en een goed gebruik door de patiënt een belangrijk onderdeel van het zo lang mogelijk stabiel houden van de nierfunctie. Op de nierfalenpoli van het Catharina Ziekenhuis krijgen patiënten daarom sinds enige tijd standaard twee keer per jaar een gesprek met een ziekenhuisapotheker over hun medicatie. “De ziekenhuisapothekers zijn op de hoogte van de nierfunctie van de patiënt, waardoor we de dosering van de medicijnen beter kunnen afstemmen op die individuele patiënt. Soms zien we ook dat een patiënt twee verschillende medicijnen slikt, die elkaar niet verdragen. Dat corrigeren we direct. Ons motto is: ‘Zelf doen waar het kan, overnemen als het moet!’ Het is belangrijk dat de patiënt zelf de medicatie beheert en de bijwerkingen leert kennen.” Het ziekenhuis heeft ook de medicatieoverdracht naar de apotheker buiten het ziekenhuis verbeterd.
Landelijk opgepakt
Het idee voor speciale begeleiding op het gebied van medicatie kwam zeven jaar geleden bij de opzet van de polikliniek nierfalen in het Catharina Ziekenhuis. “Er kwamen zoveel vragen over de medicatie, dat het team zich afvroeg of het niet versterkt moest worden met een ziekenhuisapotheker”, aldus Kerskes. “Ik zag dat als een kans om de zorg voor de nierpatiënten te verbeteren. Dat heeft tot succes geleid, waardoor deze aanpak nu landelijk wordt opgepakt.”
De polikliniek Nierfalen is onderdeel van de afdeling Nierziekten van het Catharina Ziekenhuis en het Dialysecentrum Deurne van het Elkerliek ziekenhuis. Met meer dan 200 patiënten in 2014 is dit het op één na grootste landelijke centrum waar zorg voor nierziekten wordt geboden. Patiënten met nierfalen kunnen hier terecht voor onderzoek en behandeling van nierziekten en nierfalen. Maar ook voor een nierfunctie vervangende therapie zoals een dialyse en de voorbereiding en/of begeleiding van een niertransplantatie.
Het Elkerliek ziekenhuis en het Catharina Ziekenhuis werken al sinds 2009 samen om de nierpatiënten uit deze regio optimaal te kunnen begeleiden. Patiënten uit de regio Nijmegen/Venray/Deurne kunnen naar het Dialysecentrum in Deurne. Patiënten uit de regio Eindhoven kunnen terecht op de afdeling Nierziekten in het Catharina Ziekenhuis.
