In ouderenzorg meer aandacht nodig voor mensen met dementie en onbegrepen gedrag
Array
Instellingen in de ouderenzorg werken aan goede zorg voor mensen met dementie en onbegrepen gedrag. Toch zijn verdere verbeteringen nodig. Dit blijkt uit onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).
Mensen met dementie vormen een zeer kwetsbare groep. Hun ziekte maakt dat zij zich steeds moeilijker kunnen aanpassen aan hun omgeving. Daardoor vertonen ze vaak gedrag dat niet altijd begrepen wordt. Als niet gezocht wordt naar de oorzaken van dit gedrag, kan dat risicovol zijn. Er is een kans op geen of ongewenste behandeling, bijvoorbeeld door het toepassen van vrijheidsbeperking. Hierdoor kan de kwaliteit van leven van een cliënt met dementie verslechteren.
De inspectie bezocht tussen september en december 2014 twintig instellingen in de intramurale ouderenzorg om de zorg aan cliënten met dementie en daaruit voortkomend onbegrepen gedrag te onderzoeken. Inspecteurs spraken tijdens deze bezoeken met zorgverleners, het management en familie en naasten van cliënten. Daarnaast observeerden de inspecteurs met behulp van een speciale observatiemethode de ervaringen van cliënten met de zorg. Verder deed de inspectie dossieronderzoek.
Uit het onderzoek van de IGZ blijkt dat instellingen aan een aantal randvoorwaarden voor goede zorg voldoen, maar niet aan alle noodzakelijke voorwaarden. Alle instellingen hadden een visie op de zorg die ze willen verlenen. Het ontbrak in deze visie echter aan specifieke aandacht voor cliënten met dementie en onbegrepen gedrag. Bovendien bleef de vertaling van deze visie in de praktijk achter. In haar onderzoek zag de inspectie dat zorgverleners moeite namen om hun cliënten te leren kennen, maar onvoldoende keken naar de mens achter de cliënt. Zorgaanbieders betrokken familie en naasten van cliënten bij de zorg, maar ook op dit onderdeel waren verbeteringen noodzakelijk. Familie en naasten zijn waardevolle partners in de zorg. Zij kunnen zorgverleners helpen om cliënten en hun gedrag beter te leren kennen. Ook kunnen instellingen meer inzetten op scholing, door een geïntegreerd scholingsaanbod aan te bieden en door deskundige zorgverleners een meer coachende rol te geven.
De inspectie roept het veld op te investeren in het leren kennen van de cliënt, het netwerk meer te betrekken en de visie concreet te vertalen naar de complexe zorg voor cliënten met dementie. Ook in 2015 zal de inspectie in haar toezicht veel aandacht besteden aan de zorg voor mensen met dementie en onbegrepen gedrag.
De inspectie vernieuwt haar toezicht
De zorg verandert en het toezicht daarop verandert daarom mee. De inspectie heeft de laatste jaren onderzocht hoe zij in haar toezicht verder kan focussen op de cliëntgerichtheid van de zorg, waarbij kwaliteit van leven van de cliënt centraal staat. Hiervoor voerde de inspectie verschillende pilots uit met de inzet van mystery guests en van een observatiemethode bij ouderen met dementie.
Observatiemethode bij onbegrepen gedrag
Bij het onderzoek naar onbegrepen gedrag maakte de inspectie gebruik van de observatiemethode SOFI (Short Observational Framework for Inspection). Dat is een methode die ontwikkeld is door de Bradford universiteit en de CQC. De inspectie liet deze methode evalueren door het NIVEL.
De belangrijkste conclusie van die evaluatie is dat deze inspectiemethode de potentie heeft om het toezicht cliëntgerichter en objectiever te maken. De inspectie krijgt een beter beeld van de zorg en hoe die verleend wordt. Daarnaast benadrukt de inspectie op deze manier het belang van het centraal stellen van de relatie tussen cliënt en zorgverlener. Ook helpt het zorgverleners kritisch te kijken naar het eigen handelen en zo de zorg verder te verbeteren. De inspectie zal dit jaar verdere ervaring op doen met de observatiemethode.
Inzet mystery guests
In 2011 en 2012 zette de inspectie voor het eerst mystery guests in. Op grond van deze eerste ervaringen startte de inspectie in het najaar van 2014 met een tweede pilot waarbij twintig bezoeken werden gebracht aan de intramurale ouderenzorg. Doel was te onderzoeken welke informatie de inzet van mystery guests voor de inspectie oplevert en welke informatie nodig is om te komen tot een oordeel waarin de beleving van de cliënt en mantelzorger is meegewogen.
De belangrijkste conclusie van het evaluatieonderzoek is dat de mystery guests tijdens hun bezoeken eerder vanuit een burgerperspectief kijken dan vanuit een cliëntperspectief. De blik van de mystery guests is daarom beter te vergelijken met de blik van een mantelzorger. Als vervolg op de inzet van mystery guests, richt de inspectie zich in 2015 op de mogelijke inzet van ervaringsdeskundige lekeninspecteurs om het cliëntgericht toezicht verder vorm te geven.
In het plan van aanpak van de staatssecretaris van VWS voor de kwaliteit van verpleeghuizen, wordt de inspectie gevraagd verder te investeren in cliëntgericht toezicht. Deze ontwikkelingen zijn hier een invulling van.
