Meedoen aan ramadan: lastige combinatie voor moslims met diabetes én zorgverleners
Array28 juni start vastenmaand
Aanstaande zaterdag begint de vastenmaand ramadan. Ook veel mensen met diabetes kiezen ervoor om te vasten. In Nederland naar schatting zo’n 70.000. Tussen zonsopgang en zonsondergang nemen ze niets tot zich, veelal ook geen medicatie. Dat is niet zonder risico.
Tijdens de ramadan verandert er veel: het dagritme, het aantal maaltijden en de hoeveelheid calorieën en koolhydraten hiervan.
Door deze veranderingen is de kans groot dat de diabetes ontregeld raakt en de medicatie aangepast dient te worden. Voor zorgverleners blijken diabetes en ramadan een lastige combinatie. Het ontbreekt aan eenduidige adequate adviezen om problemen met de diabetesregulatie tijdens de ramadan te voorkomen, zelfs in landen met een moslimmeerderheid.
Praktische Toolbox Diabetes en ramadan
Het begeleiden van mensen met diabetes tijdens de vastenmaand is bij uitstek maatwerk. De Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) en de Jan van Ooijenstichting ontwikkelden de toolbox Diabetes en ramadan die het gesprek tussen zorgverleners en mensen met diabetes over ramadan bevordert en behandelaars ondersteunt met praktische, uniforme adviezen. Uit de het grote aantal bestellingen van de toolbox – inmiddels opgelopen tot 2500 exemplaren – blijkt dat de deze ondersteuning gewenst is. De toolbox bestaat uit een wachtkamer-poster en een flyer, gericht op moslims met diabetes. Voor de behandelaars is er een adviesbrochure en een medicatiekaart met aanpassingsschema’s hieraan toegevoegd. De toolbox is te downloaden op www.diabetesfederatie.nl/diabetes-en-ramadan
Maak het bespreekbaar
De NDF raadt zorgverleners aan zelf het initiatief te nemen om het onderwerp diabetes en ramadan te bespreken, omdat patiënten er vaak vanuit gaan dat als de zorgverlener het onderwerp niet ten sprake brengt, zij zonder problemen kunnen vasten. Het is hierbij belangrijk uit te leggen welke klachten zich kunnen voordoen tijdens het vasten en dat regelmaat in de voeding en de medicijninname belangrijk is.
Risico’s van ontregeling
In Nederland doen zo’n 70.000 mensen met diabetes mee aan het vasten tijdens de ramadan. Door de veranderingen in deze periode is de kans groot dat de diabetes ontregeld raakt. Zo blijkt uit internationaal onderzoek dat er tijdens de ramadan beduidend vaker sprake is van hypoglykemie. Ook het risico op hyperglykemie is tijdens de ramadan bij diabetes type 1 drie en bij diabetes type 2 tot vijf maal groter dan normaal. Mensen met diabetes type 1 hebben daarnaast meer risico op een ketoacidose, met als belangrijkste verschijnsel verzuring van het bloed. Mensen met hoge hemocrietwaarden (‘dik bloed’) lopen het risico op bloedstolsels die kunnen resulteren in een hartaanval of hersenbloeding. Meer informatie is te vinden in het meegestuurde Dossier Diabetes en ramadan.
