Antoni van Leeuwenhoek ontwikkelt nieuwe combinatietherapie voor long- en darmkanker
Array
Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) hebben een nieuwe combinatietherapie ontwikkeld voor long- en darmkanker die slecht reageert op bestaande medicijnen. Vandaag verschijnt hierover in het wetenschappelijk tijdschrift Cell Report een artikel van onderzoeker prof. dr. René Bernards.
De therapie is opnieuw een voorbeeld van behandeling op maat. Daar waar mogelijk wordt kanker niet langer aangepakt op basis van in welk orgaan het zit, maar kijken wetenschappers welke fouten (mutaties) in het DNA de oorzaak zijn van de tumorgroei. Bij ongeveer 20 procent van de patiënten met longkanker en 30 procent van de patiënten met darmkanker heeft de tumor een zogenoemde KRAS-mutatie. Deze mutatie zorgt ervoor dat meerdere eiwitten in de kankercellen ontregeld raken, en de cellen oneindig gaan delen.
Ontsnappingsroutes
KRAS-mutaties zijn moeilijk rechtstreeks met medicijnen aan te pakken. Er bestaan wel medicijnen om de eiwitten die door de fout in KRAS ontregeld raken weer op orde te krijgen. Helaas is de werking van deze medicijnen als je ze individueel geeft zwak. Moleculair geneticus prof. dr. René Bernards is op zoek gegaan naar een combinatie van middelen die samen wel een sterk effect hebben. Hij legt deze tactiek zelf altijd graag uit met behulp van een wegenkaart, waarop te zien is dat er meerdere wegen zijn die van A naar B gaan. Bernards: “Route A is misschien de makkelijkste of snelste weg. Maar als deze afgesloten is, zul je route B nemen. Bij tumoren werkt het net zo: zij hebben voorkeur voor een bepaalde overlevingsroute. Maar als je die afsluit, met behulp van medicijnen, gebruiken ze een alternatieve route. De truc is dus om die alternatieve route ook af te sluiten.”
Na uitgebreide proeven in het laboratorium ontdekte Bernards en zijn team dat zowel longkankercellen als darmkankercellen met een KRAS-mutatie effectief te bestrijden zijn met de combinatie van een zogenoemde MEK-remmer, bijvoorbeeld het middel selumetinib, en een middel dat de eiwitten EGFR en ERBB2 remt, zoals afatinib of dacomitinib. Ook in proeven met muizen bleek deze combinatie van middelen zeer effectief. De ontdekking van Bernards verschijnt vandaag als advanced online publication in het wetenschappelijke tijdschrift Cell Reports.
Klinische trial
Het Antoni van Leeuwenhoek is zowel een gespecialiseerd kankerziekenhuis als een onderzoeksinstelling, en streeft ernaar wetenschappelijke ontdekkingen zo snel mogelijk in praktijk toe te passen. René Bernards werkt daarom nauw samen met internist-oncoloog prof. dr. Jan Schellens. Schellens zal in april dit jaar starten met een klinische trial waarbij uitbehandelde patiënten met darm- en longkanker met een KRAS mutatie de nieuwe combinatietherapie krijgen. Hij verwacht er veel van. Schellens: “Het gaat hier om medicijnen die individueel al uitgebreid zijn getest, waarvan we de werking en de veiligheid al kennen. De veiligheid van deze nieuwe combinatie moet echter nog wel vastgesteld worden. Dit is een nog sterker concept dan de succesvolle combinatietherapie die we eerder hebben ontwikkeld voor darmkankerpatiënten met een BRAF-mutatie. Als ik kijk naar de hardheid van de gegevens uit het onderzoek van professor Bernards, verwacht ik dat deze combinatie van de medicijnen in patiënten werkzaam zal zijn.”
