Neurofeedback en Cogmed werkgeheugentraining: effectief bij ADHD?
ArrayOp 27 maart a.s. verdedigt kinder- en jeugdpsychiater Martine van Dongen-Boomsma haar proefschrift aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek, zijn er nog steeds hiaten in de kennis over ADHD. Martine van Dongen-Boomsma onderzocht o.m. twee populaire niet-medicamenteuze behandelingen, namelijk neurofeedback en werkgeheugentraining.
De ontwikkelingen betreffende de mogelijke werkzaamheid van deze twee behandelingen zijn de laatste jaren door veel behandelaars en (ouders van) patiënten op de voet gevolgd. Niet vreemd, want ondanks wetenschappelijk bewijs dat medicatie effectief is bij ADHD, hebben veel ouders er moeite mee dat hun vaak jonge kinderen medicijnen krijgen.
Neurofeedback
Bij een neurofeedbackbehandeling kijkt de patiënt naar een beeldscherm waarop hij veelal live kan bekijken hoe zijn hersengolven eruitzien. Het idee is, kort samengevat, dat golven die afwijken van een ‘normaalpatroon’, meer in die richting getraind kunnen worden door daar op te oefenen. Van Dongen-Boomsma’s placebobehandeling kwam erop neer dat proefpersonen zonder dat ze het wisten een simulatie -in plaats van hun eigen- hersengolfpatroon probeerden te trainen.
Uit voor- en nametingen bleek dat zowel de echte als de placebogroep van 8 tot 15-jarige ADHD-ers na de training beter functioneerde en minder last had van aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. Cognitieve taken werden door beide groepen na afloop ongeveer even wisselend uitgevoerd.
Werkgeheugentraining
Bij werkgeheugentraining is het idee dat patiënten door hun werkgeheugen te trainen ook andere neurocognitieve functies verbeteren en zodoende ook de kernsymptomen van ADHD kunnen aanpakken. Dit gebeurt o.m. door geheugentaken met oplopende moeilijkheidsgraad. Bij de placebogroep was de moeilijkheidsgraad laag en bleef stabiel. Ook hier lieten beide groepen verbetering zien bij de ADHD-kernsymptomen. Bovendien presteerden alle kinderen na de training over het algemeen beter op cognitieve taken.
Opvallend resultaat
Dat ook bij placebo-trainingen effect werd gevonden, is een opvallend resultaat. Van Dongen-Boomsma: ’Dat kan komen doordat een training hoe dan ook structuur biedt, of door de aandacht van de behandelaar, of door de verwachting beter te kunnen worden. De verbetering kan ook simpelweg een kwestie van tijd zijn geweest. Zo’n studie met voor- en nameting duurt gauw vier maanden; misschien is het effect dat we vonden wel het effect van vier maanden ontwikkeling. Dat moet in vervolgonderzoek uitgezocht worden.
Niet afschrijven
Ook al heeft ze geen duidelijke meerwaarde gevonden, Van Dongen-Boomsma vindt het te vroeg om de door haar onderzochte trainingen af te schrijven. ’’Ook op grond van ander onderzoek denk ik dat beide behandelmethoden te verbeteren zijn en daardoor wel een meerwaarde kunnen hebben ten opzichte van de placebo behandeling. Ik denk dan bijvoorbeeld aan: beter kijken naar hoe de vaardigheden uit de trainingssessies kunnen worden toegepast in het dagelijks leven, bv. op school. Mogelijk dat dan een meerwaarde gevonden kan worden die betekenisvol is voor kinderen met ADHD.’
Het belangrijkste advies: start meer en omvangrijker wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van neurofeedbacktraining en Cogmed werkgeheugentraining en onderzoek ook andere vormen van neurofeedback en wekgeheugentraining, zodat een meer definitieve uitspraak kan worden gedaan over de werkelijke betekenis van beide behandelmethoden bij kinderen met ADHD.
