Radboudumc test luchtfilters voor gebruik in ruimtestation

Zuivere ziekenhuislucht in ISS
Begin januari gaan astronauten in het International Space Station (ISS) onderzoek doen naar de kieming van plantenzaden onder gewichtloze omstandigheden. In de onderzoeksruimtes zijn nieuw ontwikkelde luchtfilters geïnstalleerd die formaldehyde uit de luchtstroom kunnen filteren. Voor het onderzoek naar de veiligheid van deze filters is gebruik gemaakt van de expertise van het Radboudumc op het gebied van luchtbehandeling en gezondheid.

Formaldehyde is een veel gebruikt conserveringsmiddel in ziekenhuizen. Medisch onderzoekers die vaak met formaldehyde werken, zoals anatomen en pathologen, hebben een verhoogde kans op gezondheidsrisico’s, vooral omdat formaldehyde kankerverwekkend is. Daarnaast kan het irritatie veroorzaken aan huid, ogen en luchtwegen. Om de veiligheid van de onderzoekers te garanderen, wordt de lucht in de onderzoeksruimtes doorgaans gefilterd met speciale formaldehydefilters. Ook in het International Space Station (ISS) wordt tijdens experimenten met formaldehyde gewerkt met deze filters. De veiligheid van de filters is onlangs getest door onderzoekers van de afdeling Health Evidence van het Radboudumc. “Dit is een niet alledaagse, maar wel mooie manier om onze expertise op het gebied van luchtkwaliteit en gezondheid toe te passen.  Het is mooi dat de ruimteorganisaties ook dat vertrouwen hierin hebben,” aldus onderzoeker dr. Paul Scheepers.

Landbouw zonder gewicht
In het International Space Station (ISS) wordt in 2014 onderzoek gedaan naar het kiemen van zaden onder gewichtloze omstandigheden. Dit onderzoek vormt een voorbereiding op langdurig verblijf van personen in de ruimte waarbij zij hun eigen voedsel kunnen verbouwen. Voor het fixeren van de kiemen wordt onder meer formaldehyde gebruikt. In het ISS worden de stoffen toegepast in een hermetisch afgesloten onderzoeksruimte, zodat astronauten veilig kunnen werken. De lucht die door deze zogenaamd ‘gloveboxes’ stroomt, wordt uiteindelijk hergebruikt in de leefruimte van de astronauten. Mocht het formaldehyde door onvoorziene omstandigheden vrijkomen tijdens de experimenten, dan wordt de gebruikte lucht eerst afgevangen op filterbanken. Op die manier wordt de gezondheid van de astronauten beschermd.

Ruimte simuleren in het lab
Onderzoekers van Radboudumc hebben in samenwerking met de bedrijven Filtex en Moog Bradford nieuwe, speciaal voor ISS ontwikkelde, filters onderzocht op hun vermogen om formaldehyde in korte tijd uit een grote luchtstroom af te vangen. Voor dit onderzoek is een lekkage zoals deze in het ISS zou kunnen plaatsvinden, nagebootst in een meetopstelling in het laboratorium. Dit jaar waren de testresultaten gunstig en konden de filters voldoen aan de eisen die ESA en NASA stellen aan de luchtkwaliteit in de onderzoeksruimtes. In augustus zijn de filters naar het ISS gebracht vanaf de Russische lanceerbasis Baikonur in Kazachstan. De kiem-experimenten staan gepland voor januari 2014.

Jan de Leeuw