Maastricht coördineert Europees project naar de ontwikkeling van voorspellend computermodel
ArrayVeiliger en effectiever chemicaliën testen zonder proefdieren
Maastricht UMC+ coördineert een groot Europees project waarin de veiligheid van chemische stoffen op het hart en de lever op een efficiënte manier onderzocht kunnen gaan worden. Het uiteindelijke doel is om computermodellen te ontwikkelen die de effecten van chemische stoffen zoals medicijnen, cosmetica en andere producten op het menselijk lichaam nauwkeuriger kunnen voorspellen dan de huidige, op proefdieren gebaseerde testen. Voor het zogenoemde HeCaToS project is twaalf miljoen euro vrijgemaakt vanuit de Europese Unie. Prof. dr. Jos Kleinjans, hoogleraar Environmental Health Science, van de vakgroep Toxicogenomics van het Maastricht UMC+ coördineert het internationale EU project.
Medicijnen en cosmetica, maar ook andere chemische stoffen worden, voordat ze op de markt komen, op schadelijke werkingen getest. Dat gebeurt vaak in proefdieren. Die testen hebben echter een aantal nadelen, één daarvan is dat de werking van een stof op een dier natuurlijk anders kan zijn dan in de mens. Een proefdiertest kan zodoende een potentieel schadelijk effect op de mens verkeerd inschatten. Dat brengt onvoorziene risico’s met zich mee. Daarom wordt voortdurend gezocht naar betrouwbaardere manieren om op een veilige, efficiënte manier de effecten van chemische stoffen op het menselijk lichaam te voorspellen.
Voorspellende waarde
Binnen het HeCaToS (Hepatic and Cardiac Toxicity Systems) project zullen allereerst een aantal geselecteerde geneesmiddelen effectief getest worden in 3D modellen van de lever en het hart. Hierin zijn verschillende celtypen verwerkt, om zo goed als mogelijk de situatie in het levende menselijke orgaan na te bootsen. In die modellen van hart en lever worden, na blootstelling aan de chemische stof, zo veel mogelijk biologische en moleculaire processen doorgemeten die relevant geacht worden voor de gezondheid van de mens. Dat alles gebeurt met de modernste technologieën.
Chemische werking
De informatie over schadelijke processen die wordt verkregen uit de lever- en hartmodellen wordt vervolgens opgenomen in de computermodellen. Daarnaast wordt informatie uit eerdere projecten en databases, zoals het DiXa project (www.diXa-fp7.eu) en de ChEMBL database, in de modellen geïntegreerd. Daarin zitten bijvoorbeeld chemische structuren die sterk geassocieerd worden met een schadelijk effect voor de gezondheid. Zodoende kunnen effecten van alle mogelijke chemische stoffen worden voorspeld.
Veiligere producten
De uiteindelijke computermodellen zullen het mogelijk maken om ook nieuwe componenten te toetsen op het veroorzaken van schade aan lever en hart. Veilig, nauwkeurig en zonder proefdieren. Uiteindelijk zal het HeCaToS project een grote invloed hebben op de ontwikkeling van medicijnen, cosmetica en industriële chemicaliën. De resultaten maken namelijk de ontwikkeling van veiligere producten mogelijk. Daardoor wordt ook indirect de gezondheid voor de patiënt en de consument vergroot.
Aan het Europese project doen, naast Maastricht UMC+, instellingen uit Zwitserland, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Ierland en Duitsland mee.
