Geen groter risico op nieuwe wervelfracturen door botcement

Tienduizenden mensen lopen tijdens hun leven een wervelfractuur op. Dat is niet alleen zeer pijnlijk, maar beïnvloedt ook de kwaliteit van leven. Patiënten met een gebroken ruggenwervel krijgen doorgaans botcement ingespoten om de beschadigde wervel te verstevigen en de pijn te verlichten. Deze techniek, bekend als percutane vertebroplastiek, ligt sinds enkele jaren onder vuur. De behandeling zou het risico op fracturen in aangrenzende wervels vergroten. Tijdens zijn promotieonderzoek vond Rene Aquarius echter geen verband tussen het gebruik van botcement en een verhoogde kans op nieuwe wervelfracturen. Op 2 juli verdedigt hij zijn proefschrift bij het UMC St Radboud.

Ieder jaar krijgen in Nederland zo’n zestienduizend mensen van 55 jaar en ouder een wervelfractuur. De meeste fracturen komen voor bij vrouwen: zeven op de duizend vrouwen tegenover twee op de duizend mannen. Door de vergrijzing zal het aantal wervelfracturen alleen maar toenemen, want de kans op botbreuken stijgt met de leeftijd. Wervels zijn vaak de eerste botten die breken, doordat ze de hele dag worden belast. Na iedere wervelfractuur is het risico op een nieuwe fractuur bovendien vier keer zo groot. Wervelfracturen vormen dus een belangrijk klinisch probleem.

Botontkalking belangrijkste oorzaak
Een van de belangrijkste oorzaken van wervelfracturen is osteoporose. Deze stofwisselingsziekte zorgt ervoor dat het lichaam minder botmassa aanmaakt (‘botontkalking’), waardoor het skelet verzwakt. Wereldwijd lijden ruim 200 miljoen mensen aan osteoporose. Er worden miljoenen botbreuken mee in verband gebracht, voornamelijk wervelfracturen. “Als je osteoporose hebt, verkeert je hele skelet in een slechte staat”, zegt Rene Aquarius, promovendus bij het UMC St Radboud. “Dan is er dus een hoger risico op fracturen. Een wervelfractuur vergroot bovendien de kans op een nieuwe fractuur, doordat de vorm van de beschadigde wervel verandert. Dat geeft een andere druk op aangrenzende wervels. Je ziet dan vaak een toename van het aantal fracturen in de buurt van de betreffende wervel, maar ook in totale wervelkolom.”

Versleten tussenwervelschijven
Ook slijtage van tussenwervelschijven kan een rol spelen bij het ontstaan van wervelfracturen, zo bevestigt Aquarius’ promotieonderzoek. Hij maakte modellen van wervelsegmenten en vergeleek de invloed van gezonde en versleten tussenwervelschijven op de botdichtheid van de aangrenzende wervel. Uit deze studies bleek dat slijtage van tussenwervelschijven inderdaad botverlies in de aangrenzende wervel kan veroorzaken. Daardoor neemt het risico op fracturen toe. Dat toont aan, hoe een versleten tussenwervelschijf uiteindelijk kan leiden tot veel grotere problemen in de wervelkolom.

Geen grotere kans op nieuwe breuken
Patiënten met een wervelfractuur worden vaak behandeld met percutane vertebroplastiek. Deze techniek, waarbij een arts de gebroken wervel opvult met botcement, wordt sinds 2000 breed toegepast in de kliniek, maar ligt de laatste jaren onder vuur. Botcement inspuiten zou niet effectiever zijn dan conservatieve behandelmethoden en bovendien leiden tot verhoogde spanningen in aangrenzende wervels en daarmee de kans op nieuwe wervelfracturen vergroten. Met in vitro experimenten testte Aquarius de belastbaarheid van wervels afkomstig van stoffelijke overschotten, zowel voor als na het opvullen. Aquarius: “Wij konden geen verband aantonen tussen het opvullen met botcement en een grotere kans op nieuwe breuken. Dat is een belangrijke bevinding, waarmee we een deel van de kritiek kunnen weerleggen.”

Verder inzakken voorkomen
Een wervelfractuur heeft verstrekkende gevolgen voor de patiënt en is zeer pijnlijk. Als mensen de pijn moeten aangeven op een Visueel Analoge Schaal (VAS) van 1 tot 10, scoren ze vaak een 8 of 9, zeker bij een verse fractuur. Aquarius: “Rugpijn kun je moeilijk wegnemen, want je gebruikt je rug constant – ook bij zitten of liggen. Soms geneest zo’n breuk niet goed, dan krijg je nog ernstiger problemen, zoals standafwijkingen. Percutane vertebroplastiek is een goede manier om de ergste pijn weg te nemen, patiënten knappen er direct van op. Het voorkomt bovendien dat de beschadigde wervel nog verder inzakt.”

Het is belangrijk om wel de juiste patiënten te selecteren voor de behandeling. “Veel mensen hebben rugklachten”, zegt Aquarius, “maar die worden lang niet altijd veroorzaakt door een gebroken wervel. Als een wervel scheef zit, helpt het niet om botcement in te spuiten, maar bij patiënten met een wervelbreuk helpt het wel degelijk.”

Jan de Leeuw