Opzienbarend resultaat van cardiogenetisch onderzoek Maastricht UMC+
ArrayPotentieel dodelijk genfoutje in Limburgse families
Cardiologen en klinisch (moleculair) genetici van het Maastricht UMC+ hebben in een aantal Limburgse families een foutje in het erfelijk materiaal (DNA) ontdekt dat ernstige hartritmestoornissen en plotse hartdood kan veroorzaken.
Het betreft een verandering (mutatie) in het SCN5A-gen. In dit geval is er sprake van een zogenoemde foundermutatie, een verandering in het erfelijk materiaal waarvan wordt verondersteld dat deze in een gemeenschappelijke voorouder is ontstaan. De Zuid-Limburgse families waarbij deze mutatie is ontdekt, blijken verre familie van elkaar te zijn. De verandering kan van generatie op generatie worden doorgegeven. Deze foundermutatie is heel bijzonder voor Limburg, voor Nederland, en zelfs voor de rest van de wereld.
Deze unieke bevinding maakt het namelijk mogelijk om de relatie tussen mutatie en ritmestoornis gedetailleerd te onderzoeken, waarbij met name ook de invloeden van andere genen en omgevingsfactoren kunnen worden gewogen.
Modifier genes
Opmerkelijk is dat familieleden met dezelfde SCN5A-mutatie zeer uiteenlopende klinische beelden kunnen hebben: van schijnbaar gezond tot acute hartstilstand. Waarom dat zo is, is nog onduidelijk en wordt nu uitgezocht. Een mogelijke verklaring moet volgens de onderzoekers gezocht worden in zogenoemde modifier genes. Dat zijn genen die invloed kunnen uitoefenen op de elektrische (in)stabiliteit van het hart. De hoge mate van genetische verwantschap maakt de Zuid-Limburgse families waarbij de foundermutatie ontdekt is, uitermate geschikt om meer over deze modifier genes te weten te komen. Dit dient niet alleen de kennis over één mutatie in enkele Limburgse families, maar kan zeker ook leiden tot meer inzicht in genetische mechanismes van plotse hartdood door meer voorkomende oorzaken, zoals bijvoorbeeld door een hartinfarct.
Inwendige defibrillator
Mensen die deze foundermutatie hebben, kunnen in specifieke gevallen behandeld worden met een ICD , een inwendige defibrillator. Zo’n ICD zorgt ervoor dat het hart bij een (potentieel dodelijke) kamerritmestoornis met elektrische pulsen weer op gang wordt geholpen. De onderzoekers hopen dat families waarin meerdere gevallen van acute hartstilstand zijn voorgekomen, zich zullen melden. Op die manier kunnen onbekende dragers van deze foundermutatie opgespoord en met preventieve maatregelen geholpen worden.
Stamboom-onderzoek
Maar behalve DNA-onderzoek willen de cardiologen Paul Volders en Rachel ter Bekke, de klinisch genetici Ingrid Krapels en Paula Helderman-van den Enden en de klinisch moleculair geneticus Arthur van den Wijngaard, allen medewerkers van het Maastricht UMC+, ook nader stamboom-onderzoek doen om de familieverbanden verder uit te diepen. Bovendien willen zij de nieuwe inzichten vertalen naar een betere cardiologische herkenning van mutatiedragers die gevaar lopen een levensgevaarlijke ritmestoornis te krijgen. “Dit kan groot worden, heel groot”, aldus Rachel ter Bekke. “Door deze unieke patiënten te onderzoeken, kunnen we meer leren over de relatie tussen deze mutatie in het SCN5A-gen en het optreden van hartaandoeningen zoals plotselinge hartstilstand. Dat is niet alleen van belang voor deze Limburgse families, maar uiteindelijk voor de hele wereld.”
“Een ontdekking als deze is iets waarin je je als team van klinisch (moleculair) genetici en cardiologen wilt vastbijten. Waarvoor je stambomen gaat napluizen en als een soort van Sherlock Holmes puzzelstukjes bij elkaar probeert te krijgen”, aldus Ter Bekke.
