Farmaceutische industrie heeft helft dokters in de tang

Farmaceutische bedrijven hebben invloed op het voorschrijfgedrag van huisartsen. Het belang van die bedrijven (verkoop geneesmiddelen) kan echter strijdig zijn met het maatschappelijk belang (betaalbare en veilige geneesmiddelen). Huisartsen moeten hierop veel alerter zijn, zo betoogt vakblad Huisarts en Wetenschap deze maand. Zo is het beter geen artsenbezoekers te ontvangen. Niemand is immuun voor beïnvloeding, het proces verloopt sluipend.

De helft van de huisartsen en een onbekend deel van de praktijkondersteuners in Nederland ontvangt artsenbezoekers. Daarnaast volgt een groot deel van hen gesponsorde nascholing en nemen zij relatiegeschenken aan. Sommigen ontvangen via farmaceutische bedrijven gratis ondersteuning. Dokters en praktijkondersteuners denken dat alleen anderen daardoor worden beïnvloed, en zijzelf niet, maar beïnvloeding verloopt onbewust en is niet te voorkomen, zo blijkt uit een kritisch artikel in H&W 4.

Botsende belangen
Farmaceutische bedrijven hebben veel kennis over hun eigen producten, maar die kennis is niet waardenvrij. Het belang van farmaceutische bedrijven om nieuwe geneesmiddelen te verkopen voor zoveel mogelijk aandoeningen, kan strijdig zijn met het maatschappelijk belang dat huisartsen betaalbare, veilige geneesmiddelen voorschrijven en zo min mogelijk medicaliseren. Ook praktijkondersteuners en zorggroepen kunnen door hun contacten met artsenbezoekers het voorschrijfbeleid in huisartsenpraktijken beïnvloeden.

Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) en het Nederlands Huisartsen Genootschap adviseren daarom geen artsenbezoekers te ontvangen. Daarnaast moeten huisartsen en praktijkondersteuners terughoudender zijn bij het aannemen van relatiegeschenken, het volgen van gesponsorde nascholing en het gebruiken van gesponsorde ondersteuning.

Bij huisartsen die bewust geen artsenbezoekers ontvangen, probeert de farmaceutische industrie voet aan de grond te krijgen door praktijkondersteuners te bezoeken en hen ondersteunende materialen voor het consult aan te bieden zoals glucosemeters en voorlichtingsmaterialen.

Onvolledig beeld
Farmaceutische bedrijven baseren hun informatie op een selectie van publicaties, vaak onderzoek dat door het bedrijf zelf is gesponsord. Deze selectie biedt een onvolledig beeld van de werkelijkheid. Gesponsord onderzoek valt onevenredig vaak uit in het voordeel van het product van de sponsor. Verder ontbreekt er geregeld informatie over bijwerkingen, interactie met andere medicijnen en kosten. Het is meestal evenmin duidelijk waarom het nieuwe geneesmiddel beter is dan bestaande middelen.

Medicijnbalans
Onlangs heeft het IVM het programma Medicijnbalans (www.medicijnbalans.nl) gelanceerd. Hierop is feitelijke, actuele informatie over nieuwe geneesmiddelen te vinden. Het doel daarvan is artsen te helpen een onderbouwde keuze te maken voor een nieuw geneesmiddel en hen te stimuleren deze middelen alleen veilig en doelmatig voor te schrijven. Dat draagt bij aan structurele kennisvergroting en een betere plaatsbepaling van nieuwe geneesmiddelen.

H&W is een wetenschappelijk vakblad voor huisartsen. Het blad publiceert maandelijks evidence-based artikelen voor de Nederlandse huisarts. De redactie werkt volgens een redactiestatuut dat de onafhankelijkheid van de redactie waarborgt. H&W is voor en door huisartsen. www.henw.org, rubriek Beschouwing. Damen-van Beek Z, Van Eijk MEC. Beïnvloeding door farmaceutische bedrijven. Huisarts Wet 2013;56(4):166-9.

Gastblog