Contactallergie door handschoenen groeiend probleem
ArrayVoor de mondzorgprofessional is het dragen van handschoenen net zo vanzelfsprekend als het aanbrengen van zonnebrandcrème of het omdoen van een autogordel. Maar denken we wel goed na over welke handschoenen we gebruiken? Met een marktaandeel van ongeveer 60% is de nitrilhandschoen in de mondzorg het populairst. Tot voor kort werd zelden getwijfeld aan de kwaliteit en betrouwbaarheid van de karakteristieke blauwe stof. Onterecht, zo blijkt uit recente cijfers en studies. Dental Tribune dook in een wereld van chemicaliën, rode uitslag en handelaren met ogen vol dollartekens. “Je kunt zomaar van de ene op de andere dag contactallergie krijgen.”
In de jaren tachtig van de vorige eeuw deed de handschoen zijn intrede in de tandheelkunde, met de toename aan besmettingen met hiv/aids en hepatitis als belangrijkste aanleiding. Destijds werd 100% van de handschoenen geproduceerd van natuurrubberlatex (NRL). De gevaren die verbonden waren aan de onwetendheid met het produceren van NRL kwamen pas in de jaren negentig aan het licht. Een alarmerend aantal zorgverleners kreeg toen te maken met allergische reacties. Veelal ging het om plaatselijke contactallergie, maar er kwamen ook gevallen van de veel gevaarlijkere zogenaamde type I-reacties voor, met verschijnselen als tranende ogen en astma-aanvallen tot zelfs een anafylactische shock. Heel verrassend waren deze problemen achteraf niet: tegenwoordig weten we dat NRL meer dan tweehonderd eiwitten bevat, waarvan de WHO er veertien heeft geclassificeerd als allergenen.
Latexallergie
Door de uitbraak van latexallergie en daarop volgend nieuwe, strenge Europese normen voor medisch toegepaste latexhandschoenen spanden producenten zich in de jaren negentig in om een beter aanbod aan medische handschoenen te creëren. De productielijnen voor latexhandschoenen werden verlengd, ze werden gechloreerd en er werden betere grondstoffen gebruikt. Daarnaast deden de synthetische alternatieven nitril en vinyl hun intrede. Medische professionals stapten geleidelijk over op deze alternatieven en het imago van latex als grondstof voor handschoenen is sindsdien besmet gebleven.
Michiel Paping, directeur van Research & Developmentbedrijf Budev BV, vindt het jammer dat er misverstanden bestaan over latexallergie. Sinds 2010 is Paping lid van de normcommissie van het Nederlands Normalisatie-Instituut (NEN) die zich met medische handschoenen bezighoudt. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen type I- en type IV-reacties. “Type I betreft een directe reactie op de allergenen uit het natuurproduct, type IV een uitgestelde reactie op de chemicaliën die gebruikt worden in het productieproces. Als tegenwoordig wordt gesproken over latexallergie, of beter gezegd rubberallergie, doelt men nu juist meestal op een type IV-allergie. Nieuwe Type I gevallen komen door de verbeterde kwaliteit, productieprocessen en normen namelijk nauwelijks meer voor. Een type IV-reactie kun je echter ook krijgen van nitril of vinyl. Sterker nog, ik denk dat synthetische rubbers tegenwoordig meer contactallergieën veroorzaken dan NRL. Het gaat er immers om welke chemicaliën aan het productproces zijn toegevoegd.”
Prof. dr. An Goossens, dermatoloog aan het UZKU Leuven en expert op het terrein van contactallergie, bevestigt dit. “Niet de ruwe, onbewerkte rubber is de oorzaak van de contactallergie, maar de hulpstoffen die tijdens de fabricage worden toegevoegd, zoals vulkanisatieversnellers, weekmakers, vulstoffen, antioxidantia en kleurstoffen. Hulpstoffen komen in handschoenen van zowel natuur- als synthetisch rubber voor.”
Contactallergie (type IV) is meestal te herkennen aan uitslag rond het gebied van gebruik: een droge huid, jeukerig, rode plekken, enzovoort. Volgens Goossens doet contacteczeem door handschoenen zich vooral voor op de rug van de hand, omdat de huid daar het dunst is.
De nitrilhandschoen werd al snel de meest gebruikte handschoen, ondanks dat het comfort merkbaar minder was dan dat van latex. “Latex vormt zich geheel aan het lichaam, rekt mee en voelt daardoor als een tweede huid. Nitril is daarmee vergeleken toch een plastic achtig materiaal,” aldus Paping. Diverse onderzoeken bevestigen dat latex hoger scoort op comfort en elasticiteit dan nitril. Het goedkope alternatief vinyl scoort op deze punten nog lager en is voor de tandheelkunde daarom eigenlijk niet geschikt.
Gezien de verkoopcijfers namen zorgprofessionals deze nadelen voor lief en waren zij zich niet bewust wat voor gevolgen hun keuzes zouden kunnen hebben. De verkoop van latexhandschoenen voor de tandheelkunde zakte in ten gunste van nitril en in mindere mate vinyl. De discussie over latexallergie verstomde en een tijdlang leek er relatief weinig mis te gaan met het gebruik van handschoenen in de zorg.
