GGZ houdt hoofd boven water
Array
De Nederlandse geestelijke gezondheidszorg heeft vorig jaar het hoofd boven water weten houden, ondanks toenemende financiele tegenwind. Dit is gelukt door onder meer te snijden in personeel en dienstverlening. Instellingen zijn met name gaan snijden in zorgverlening die niet meer wordt vergoed. De ggz-instellingen hebben bovendien gebruik gemaakt van de nieuwe mogelijkheid om te schuiven tussen zorgcontracten die onder de AWBZ of de Zorgverzekeringswet vallen. Daardoor zijn kosten en baten beter in balans gekomen.
Dat blijkt uit een analyse door PwC van de gedeponeerde jaarrekeningen 2011 van vijftig grote ggz-instellingen. Volgens PwC is het echter stilte voor de storm. ‘De echte uitdagingen moeten nog komen’, zegt PwC-director Frans Stark.
Omzet en resultaat op peil
De ggz-instellingen zijn erin geslaagd om hun omzet en resultaat op peil te houden. Dit ondanks opgelegde kortingen, scherper inkoopbeleid bij zorgkantoren en aanpassing in waardering en afschrijving van vastgoed. De instellingen behaalden in 2011 net als het jaar daarvoor gemiddeld 1,6 procent rendement.
Het verschil tussen goed en slecht renderende instellingen groeide wel. In 2011 maakten zeven instellingen verlies, tegenover drie in 2010. Het gemiddelde vermogen steeg van 16,7 procent naar 17,8 procent. De omzet steeg onder andere als gevolg van indexatie van tarieven met 5 procent. De afschrijvingskosten op vastgoed namen met bijna een kwart toe. Bovendien werd totaal voor ruim 40 miljoen euro aan waardevermindering afgeboekt.
Inkomsten uit forensische zorgverlening
‘Door reorganisaties en het stoppen met niet-vergoede behandelingen hebben veel instellingen de bezuinigingen weten op te vangen’, zegt Frans Stark, director in de gezondheidszorggroep van PwC. ‘Daarnaast zien we een verschuiving van zorg die in de AWBZ is verzekerd naar geneeskundige geestelijke gezondheidszorg, die onder de Zorgverzekeringswet valt. En ten slotte stegen ook de inkomsten uit forensische zorgverlening.’
De komende jaren nemen de onzekerheden echter verder toe. Per saldo wordt volgend jaar 1,4 miljard euro bespaard op zorguitgaven. De geestelijke gezondheidszorg draagt hier ook aan bij. Wie bijvoorbeeld minder zorg nodig heeft, wordt eerder thuis verzorgd in plaats van in een ggz-instelling. Ook wordt de eigen bijdrage en het eigen risico omhoog geschroefd.
Basis GGZ
Daarnaast start in 2013 het ‘scheiden van wonen en zorg’, waardoor veel clienten alleen nog in ggz-instellingen terecht kunnen op basis van een huurcontract. Verder hangt de mogelijke beperking van het verzekerde pakket en een wijziging van de Basis GGZ boven de markt. De Basis GGZ moet voorkomen dat mensen met lichtere en niet-complexe psychische klachten relatief snel bij duurdere tweedelijns zorg terecht komt.
De invoering van prestatiebekostiging gaat gepaard met afschaffing van de nacalculatie op kapitaallasten, waardoor dekking van kapitaallasten afhankelijk wordt van de bezettingsgraad. Tegelijkertijd komt die bezettingsgraad onder druk te staan door het saneren van de beddencapaciteit.
Ten slotte beoogt men in 2015 een overgang van de jeugdpsychiatrie naar gemeenten en worden opbrengsten uit zorgverlening aan clienten met een strafrechtelijke veroordeling onzekerder, dit als gevolg van de invoering van prestatiebekostiging in de forensische zorg.
DBC-productstructuur
‘De inkomstenstromen zijn de komende jaren onzeker, terwijl de vermogenspositie van veel instellingen – gelet op de toenemende risico’s – relatief mager is’, aldus Stark. ‘Met name de forse bezuinigingen en de overgang naar prestatiebekostiging in 2013 zet veel druk op instellingen. Voor 2012 heeft de gewijzigde DBC-productstructuur nog geen invloed op het budget, maar de onderhandelingen met verzekeraars moeten voor 2013 zijn afgerond. Ik vrees dat het gebrek aan ervaring met de nieuwe productstructuur de sector in dat spel op achterstand zet.’
Daarentegen is het meerjarenakkoord dat minister Schippers onlangs met de sector sloot een goede ontwikkeling, vindt Stark. Het akkoord moet een einde maken aan de voortdurende kostenstijgingen en zet in op meer eerstelijnszorg, vermindering van het aantal bedden, meer ambulante behandeling en meer internettoepassingen (ehealth) voor bijvoorbeeld verslavingszorg en suïcidepreventie.
Meerjarenakkoord goede basis
Stark: ‘Vorig jaar hebben wij al gepleit voor het handen ineenslaan van sector en ministerie. Het meerjarenakkoord is een goede basis voor een gefaseerde overgang naar een effectievere geestelijke gezondheidszorg tegen lagere kosten. Wel zijn er nog open eindjes. Veel hangt af van het overleg tussen instellingen en verzekeraars.’
PwC publiceert in het najaar 2012 de Brancheanalyse gezondheidszorg 2012. Dat rapport zal sectoroverstijgende en sectorspecifieke analyses van de financiele resultaten van de zorginstellingen over 2011 bevatten.
Bron: PwC
