Twaalf miljoen voor onderzoek naar zeldzame nierziekten

UMC St Radboud maakt deel uit van groot Europees consortium EURenOMICS
Europese topinstituten op het gebied van zeldzame nierziekten, waaronder het UMC St Radboud, hebben twaalf miljoen subsidie ontvangen van de EU om met de nieuwste technieken sneller de oorzaken en het verloop van die ziekten te ontrafelen. Met die kennis komen ongetwijfeld ook nieuwe therapieen in beeld.

“De Europese subsidie van twaalf miljoen zorgt niet alleen voor een versnelling van het onderzoek naar zeldzame nierziekten, maar maakt ook nieuw onderzoek mogelijk”, zegt René Bindels, hoogleraar Fysiologie in het UMC St Radboud. Zeldzame nierziekten – de term zegt het al – komen relatief weinig voor. In het verleden hebben diverse onderzoeksinstellingen in Europa al veel klinische gegevens en patientmateriaal verzameld om zo meer te weten te komen over deze zeldzame nierziekten.

Vlnr: Wetzels, Hoenderop en Bindels

Europese top
Bindels: “In dit nieuwe project brengen alle Europese topinstituten hun klinische, genetisch, metabole en andere gegevens bij elkaar. Zo komen veel meer gegevens over de zeldzame ziekten beschikbaar. Daardoor wordt het ook interessant om zogeheten ‘high throughput’ onderzoek te doen: via de nieuwste technieken kunnen we nu zeer snel alle mogelijke factoren onderzoeken die een rol spelen bij deze zeldzame nierziekten. Dat is echt nieuw. Tot voor kort konden we hooguit enkele genen onderzoeken, waarvan we dachten dat die een rol speelden bij de ziekte. Nu kunnen we min of meer ‘blind’ zoeken. Met exoom sequencing brengen we bijvoorbeeld in één keer alle genen van een patient in kaart, waarna we ze met die van andere patienten kunnen vergelijken. Daardoor vinden we soms genen die een rol spelen bij de ziekte, maar die we nooit eerder in het vizier hadden.”

–OMICS
Joost Hoenderop, eveneens hoogleraar Fysiologie in het UMC St Radboud: “Die aanpak passen we niet alleen toe bij het genetisch onderzoek – genomics – maar ook bij het onderzoek naar eiwitten – proteomics – waarbij we uiteindelijk geïnteresseerd zijn in de functie – functionomics. Vandaar de ‘OMICS’ in de consortiumnaam EURenOMICS. Op deze manier willen we nog sneller nieuwe genen en biomarkers vinden, die inzicht geven in het ontstaan en de ontwikkeling van deze zeldzame nierziekten. Bovendien hopen we dat we door die nieuwe kennis ook sneller behandelingen kunnen ontwikkelen voor deze ernstige aandoeningen.”

Tuinslangen
Het EURenOMICS-programma concentreert zich op vijf groepen zeldzame nierziekten. Jack Wetzels, die als hoogleraar Nierziekten in het UMC St Radboud ook bij het onderzoek is betrokken: “We onderzoeken onder andere glomerulaire nierziekten die gepaard gaan met eiwitverlies en het gevolg zijn van defecten in het nierfilter (de glomerulus). Voorbeelden zijn de Membraneuze Nefropathie en Focale Segmentale Glomerulosclerose. Ook defecten in de lange en kronkelige nierbuisjes (tubuli) staan op het programma, net zoals aanlegstoornissen in de nier en urinewegen.”
Wetzels zelf is als clinicus gespecialiseerd in het onderzoek van de glomerulaire ziekten en zal zich daar in het programma verder op concentreren. Bindels en Hoenderop zijn experts op het gebied van de nierbuisjes, door Hoenderop in een recente video ‘de tuinslangen van de nieren’ genoemd. Bindels is tevreden over de toekenning van het programma: “Ik verwacht dat we nu een forse stap kunnen maken in de opheldering – en op termijn behandeling – van deze zeldzame nierziekten. Tegelijkertijd bevestigt onze deelname aan dit programma opnieuw dat het nieronderzoek in het UMC St Radboud tot de internationale top behoort.”

Jan de Leeuw