Aanzienlijke verschillen in vaccinatiegraad reformatorische gezindte

Percentage loopt uiteen van ruim 85 procent tot minder dan 25 procent
De vaccinatiegraad in de reformatorische gezindte ligt iets boven de zestig procent, ongeveer dertig procent lager dan het gemiddelde van de Nederlandse bevolking. Binnen de diverse reformatorische geloofsgemeenschappen bestaan echter grote verschillen in vaccinatiegraad. In sommige geloofsgemeenschappen ligt de vaccinatiegraad boven de 85 procent, in andere ligt die onder de vijfentwintig procent. De gegevens zijn online gepubliceerd in The European Journal of Public Health.

Dankzij het Rijksvaccinatieprogramma slaagt Nederland erin om haar burgers goed te beschermen tegen ernstige infectieziekten. Ondanks een hoge algemene vaccinatiegraad van de bevolking, kent Nederland ook minderheden die op basis van hun (geloofs)opvattingen een lagere vaccinatiegraad hebben. In deze minderheden hebben zich de afgelopen decennia diverse epidemieen voorgedaan, mede omdat de mensen van deze minderheden vaak dicht bij elkaar wonen en nauwe sociale contacten onderhouden. De epidemieen, waaronder polio, mazelen, rode hond, bof, speelden zich voornamelijk af onder de leden van de reformatorische geloofsgemeenschappen zelf.

Religieuze bezwaren
“Over de vaccinatiegraad in de reformatorische geloofsgemeenschappen weten we bijzonder weinig”, zegt Helma Ruijs, zowel verbonden aan het UMC St Radboud, het AMPHI als GGD Rivierenland. “Het gaat om verschillende geloofsgemeenschappen van in totaal ongeveer 250.000 mensen, pakweg 1,5 procent van de Nederlandse bevolking. Binnen deze groepen leven religieuze bezwaren tegen vaccinatie. Vanuit het vertrouwen in de Goddelijke Voorzienigheid wordt vaccinatie door sommigen gezien als een aantasting of ondermijning van dat vertrouwen. Aan de andere kant beschouwen anderen vaccinatie juist als een gift van God om beter gezond te kunnen blijven. Vaak gaat de afweging om wel of niet te vaccineren gepaard met een innerlijke strijd.”

Moeilijk bereikbaar
Vanwege de kleine omvang, de sterke interne gerichtheid en de vaak negatieve reacties van het algemene publiek op het niet-vaccineren, zijn gegevens over de vaccinatiegraad in reformatorische geloofsgemeenschappen niet zo gemakkelijk te verkrijgen. Om daar toch meer inzicht in te krijgen, ontwikkelden Ruijs en haar collega’s een enquête die via internet kon worden ingevuld. Onder andere met hulp van de Nederlandse Patientenvereniging (NPV) en reformatorische media werden veel mensen bereikt, die uiteindelijk meer dan 1700 enquêtes hebben ingevuld. Daarnaast gebruikte Ruijs ook gegevens over de doelgroepen uit een eerder door het RIVM uitgevoerd landelijk onderzoek.

Grote onderlinge verschillen
De algemene vaccinatiegraad van de Nederlandse bevolking tegen infectieziekten is erg hoog en ligt boven de 90, 95 procent. Ruijs: “In ons onderzoek zien we dat de gemiddelde vaccinatiegraad in de reformatorische gezindte iets boven de 60 procent ligt. Kijk je echter naar de verschillende groeperingen, dan zie je forse verschillen. Leden van de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Bond binnen de  Protestantse Kerk in Nederland hebben een vaccinatiegraad die vergelijkbaar is met de Nederlandse bevolking en die varieert van 85 tot 95 procent. Bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en de Oud Gereformeerde Gemeenten ligt de vaccinatiegraad veel lager, namelijk tussen de 10 tot 25 procent. Daartussen zitten de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeenten met een vaccinatiegraad van rond de 65 procent.”

Verhoogd risico
Meer dan de helft van de reformatorische gezindte is dus gevaccineerd. “In combinatie met de beperkte omvang van 250.000 mensen”, zegt Ruijs, “heeft dat weinig consequenties voor de algemene Nederlandse vaccinatiegraad en blijft de bescherming tegen infectieziektes groot. Tegelijkertijd maken de gegevens duidelijk welke geloofsgemeenschappen binnen de reformatorische gezindte door hun lage vaccinatiegraad een aanzienlijk risico lopen op de ernstige infectieziektes waartegen wordt gevaccineerd. Dit onderzoek biedt interessante aanknopingspunten voor preventie, controle en aanpak van infectieziekten in de toekomst.”

Jan de Leeuw