Gehandicaptenzorg: van richtlijnen moet je ook kunnen afwijken

Begeleiders in de gehandicaptenzorg willen richtlijnen zo veel mogelijk volgen, maar soms kan het juist wenselijk zijn ervan af te wijken. Instellingen zouden moeten zorgen voor de juiste kennis om richtlijnen te hanteren en een cultuur creeren waarin begeleiders eventuele afwijkingen van een richtlijn bespreken. Het NIVEL formuleert aanbevelingen hoe richtlijnen voor begeleiders kunnen bijdragen aan een betere kwaliteit van zorg.

In de gehandicaptenzorg zijn de laatste jaren veel richtlijnen ontwikkeld om begeleiders te helpen goede zorg te geven. Begeleiders in de gehandicaptenzorg hebben een agogische óf verpleegkundige achtergrond. Hoe zij richtlijnen gebruiken is onduidelijk. Heeft een begeleider bijvoorbeeld wel de juiste kennis om medicatie toe te dienen? Heeft de organisatie daar een opleiding voor geboden? In samenwerking met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland deed het NIVEL onderzoek naar het verantwoord gebruik van richtlijnen en protocollen door begeleiders in de gehandicaptenzorg.

Verantwoord afwijken
“De manier waarop richtlijnen gebruikt worden hangt ook af van het type richtlijn”, verklaart NIVEL-onderzoeker Anke de Veer. “In de gehandicaptenzorg bestaan naast medische ook veel agogische richtlijnen, bijvoorbeeld hoe je omgaat met gedragsproblemen. Daarin zit vaak meer ruimte voor een andere aanpak dan bij een richtlijn over bijvoorbeeld het geven van medicijnen. In het belang van een client moet een begeleider namelijk ook verantwoord van zo’n agogische richtlijn kunnen afwijken. Als je heel star vasthoudt aan een richtlijn, kan dat ook schadelijk zijn voor een client. Een open cultuur waarin afwijkingen veilig besproken worden is daarom belangrijk.”

Aansluiting
“In interviews met begeleiders merkten we dat ze afwijken van de richtlijn vaak negatief beoordeelden, terwijl dat soms de beste optie is”, verduidelijkt ze. “Het is dus een taak van de organisatie ervoor te zorgen dat afwijkingen altijd worden besproken, als verantwoording en toets achteraf.” Ze pleit daarbij voor goede aansluiting van richtlijn en protocol op wat er werkelijk op de werkvloer gebeurt. “Geef de praktijk een stem bij het opstellen van de richtlijn en zorg dat zij zich ‘eigenaar’ van de richtlijn voelen.”

Vindbaarheid
Bijkomende problemen bleken de vindbaarheid van de richtlijnen en de hoeveelheid richtlijnen. Begeleiders konden richtlijnen vaak niet vinden op intranet, omdat ze de juiste zoektermen niet konden bedenken en soms bestond er een overdaad aan richtlijnen. “Een wildgroei aan richtlijnen kan weerstand oproepen, terwijl een uitgekiende beperkte set goed geïmplementeerde richtlijnen meer kans maakt op verantwoord gebruik.”

Onderzoek
Voor het onderzoek is in de wetenschappelijke literatuur en op websites gezocht naar openbaar toegankelijke richtlijnen en protocollen voor begeleiders in de gehandicaptenzorg. Daarna zijn ruim honderd vragenlijsten afgenomen bij kwaliteitsfunctionarissen, zijn 43 begeleiders, kwaliteitsfunctionarissen en leidinggevenden geïnterviewd en is er een expertmeeting georganiseerd.

Samenwerkingspartners
– Inspectie voor de Gezondheidszorg
- Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland

Bron: NIVEL

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.