Ramadan en medicijngebruik
ArrayDe meeste stromingen binnen de islam zien het innemen van medicijnen als verbreken van het vasten. De meest vergaande uitleg is dat alle substanties die het lichaam binnendringen -behalve lucht- het vasten doorbreken. Dit zou betekenen dat ook lokale toepassingen zoals oog- of oordruppels niet gebruikt kunnen worden. Andere stromingen gebruiken geen middelen die het maag-darmkanaal passeren en als “voedend” kunnen worden beschouwd. Zij accepteren bijvoorbeeld wel het gebruik van inhalers overdag.
Ondanks de heldere vrijstelling die de Koran biedt, doen geneesmiddelengebruikers toch graag mee met de ramadan. Zowel religieuze als sociale motieven spelen daarbij vaak een rol. Gevolg is vaak dat ze naar eigen inzicht het medicijngebruik aanpassen. Dit kan leiden tot onnodige gezondheidsrisico’s. Voorbeelden hiervan zijn onnodige bijwerkingen als gevolg van een te hoge dosering in een keer of herhaalde infecties als gevolg van het innemen van een gehalveerde hoeveelheid antibiotica per dag. Ook het strikt volgen van een voorgeschreven regime kan problemen opleveren in combinatie met vasten.
- Fijn R, Schaafsma ES, Maduro LM, et al. Ramadan: een farmacotherapeutische uitda¬ging. Implicaties van gecombineerd vasten en therapie(on)trouw. Pharm Weekbl 2002; 137:187-93.
- Aadil N, Houti IE, Moussamih S. Drug intake during Ramadan. BMJ 2004;329:778-82 (kosteloos op te vragen via de trefwoorden Ramadan AND BMJ op de website van Pubmed)
- www.ramadan-medicijngebruik.nl de webpagina’s van het project “Ramadan en Medicijngebruik†dat de SAL apotheken in samenwerking met de Wetenschapswinkel Geneesmiddelen van de RUG Groningen en STIOM (Stichting ter ondersteuning van de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening) hebben uitgevoerd
- www.neonetwerk.nl, de site van het Netwerk Eerstelijns Organisaties (NEO), geeft meer informatie over de ramadan speciaal voor zorgverleners in de eerste lijn
- De NIGZ-brochure Ramadan helpt zorgverleners om moslim patienten respectvol te adviseren over hoe zij tijdens de ramadan op andere wijze aan hun religieuze verplichtingen kunnen voldoen. Na Nederlandstalige uitleg voor hulpverleners volgt uitleg voor patienten in het Nederlands, Turks, Arabisch, Farsi en Somalisch. De brochure kunt u downloaden op www.nigz.nl en via www.neonetwerk.nl
- Slotervaartziekenhuis: Informatie over diabetes tijdens ramadan
- Implicaties van gecombineerd vasten en therapie(on)trouw – een overzichtsartikel gepubliceerd in het Pharmaceutisch Weekblad (Fijn e.a. 2002; vol 137: 187-193)
- Drug intake during ramadan – een ‘clinical review’ gepubliceerd in het British Medical Journal (Aadil e.a. 2004; vol 329:778-782)
- A population-based study of diabetes and its characteristics during the fasting month of ramadan in 13 countries – gepubliceerd in Diabetes Care (Salti e.a. 2004; vol 27 nr 10: 2306-2311)
- Recommendations for management of diabetes during Ramadan – gepubliceerd in Diabetes Care (Al-Arouj e.a. 2005; vol 28 nr 9: 2305-2311)