Noodzaak bezuinigen op rijksuitgaven kans voor duurzame samenleving
Array
De noodzaak om te bezuinigen op de rijksuitgaven is een kans om hervormingen te realiseren, die nodig zijn voor een duurzame samenleving en een internationaal concurrerende economie. Verduurzaming van de samenleving kan heel goed samen gaan met bezuinigen. Bezuinigen alleen is niet het juiste antwoord op de crisis. Een toekomstvisie met daarop geente beleidshervormingen is nodig voor behoud en versterking van onze welvaart. Dit stellen de Raad voor het Landelijk Gebied, de Raad voor Verkeer en Waterstaat en de VROM-raad in hun gezamenlijk advies ‘Maak ruimte voor vernieuwing, investeren en besparen in het fysieke domein’ dat zij hebben uitgebracht aan het kabinet, de Eerste en de Tweede Kamer en de informateurs Rosenthal en Wallage.
De raden benoemen een aantal hervormingen die noodzakelijk zijn voor een duurzame samenleving en de financiele houdbaarheid van het beleid. De overgang naar een duurzame samenleving heeft alleen kans van slagen als burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven zich achter de hervormingen scharen. Er zijn al veel initiatieven in de private sector die getuigen van een enorme maatschappelijke veranderkracht. De overheid moet zich daarbij krachtig aansluiten en er dankbaar gebruik van maken. De raden doen op basis van hun analyse een aantal aanbevelingen voor het regeerakkoord 2010-2014 gericht op de overgang naar een duurzame samenleving én op bezuinigen op de rijksuitgaven voor de leefomgeving.
Ontkokering van beleid
In het fysieke domein als geheel valt veel te besparen. Ontkokeren van nationaal beleid leidt tot efficiencywinst in de rijksbegroting en tot een betere en snellere regionale uitvoering van beleid. De raden bevelen aan om sterk in te zetten op integraal werken via de Wet ruimtelijke ordening en ruimte te geven aan besturen op regionaal niveau.
Woningmarkt
In het woonbeleid kunnen op de langere termijn miljarden worden bezuinigd. Het beleid moet gericht zijn op het herstellen van de balans van de woningmarkt, waardoor burgers een woning kunnen vinden die past bij woonwensen en inkomen. De raden doen de volgende aanbevelingen:
– Â Ga er op korte termijn bij de berekening van de hypotheekrenteaftrek van uit dat de hypotheek wordt afgelost. Op dit moment het systeem van hypotheekrenteaftrek ingrijpend wijzigen zal de woningmarkt tot stilstand brengen en averechts werken.
– Â Kijk bij de huurregulering niet alleen naar marktconformiteit maar ook naar maatschappelijke baten van het huurbeleid.
Room het kapitaal van woningcorporaties niet af, maar laat corporaties zelf investeren in maatschappelijke doelen. Zorg dat dit op transparante wijze gebeurt.
Bereikbaarheid
Bij aanleg en onderhoud van infrastructuur zijn op korte termijn forse besparingen op de rijksbegroting te halen, door doelmatiger te werken en door om te schakelen naar een financieringssysteem waarbij de infrastructuur over een reeks van jaren wordt gefinancierd (financiering via een baten-lastenstelsel). Het laatste levert fors incidenteel voordeel op en past beter bij het uitgangspunt ‘de gebruiker betaalt’. De raden bevelen aan om beprijzing van het autogebruik in kleine stappen in te voeren en gebruik te maken van al functionerende ICT-systemen. Zonder beprijzing is veel extra geld nodig om dezelfde bereikbaarheid te kunnen garanderen.
Kwaliteit leefomgeving
Bij gelijkblijvende overheidsbudgetten staat de kwaliteit van de leefomgeving onder druk. De mogelijkheden tot besparen zijn beperkt, vooral ook omdat de private financieringsbronnen voor stedelijke ontwikkeling sterk onder druk staan. De betekenis van natuur voor een duurzame samenleving en voor het in stand houden van biodiversiteit maakt het noodzakelijk om in te zetten op het voltooien van de Ecologische Hoofdstructuur. De raden bevelen aan om de gevolgen van afnemende investeringen scherp in het oog te houden en zo nodig op zoek te gaan naar nieuwe (private) financierings mogelijkheden. Daarnaast adviseren de raden om het natuurbeleid beter te verbinden met andere beleidsdoelen.
Energie
Overschakelen naar energiegebruik uit hernieuwbare bronnen is onvermijdelijk door afnemende voorraden van fossiele energiebronnen en klimaatverandering. Daarom vinden de raden het nodig dat in 2050 de transitie naar een energiehuishouding gebaseerd op hernieuwbare bronnen is afgerond. Het vasthouden aan tussendoelen voor bijvoorbeeld CO2-reducte in 2020 die ambitieuzer zijn dan de Europese doelen levert waarschijnlijk niet de meest doelmatige route naar het einddoel op. De raden bevelen aan om publieke middelen vooral in te zetten voor de ontwikkeling en de marktintroductie van innovatieve technieken en om daarnaast vooral te kiezen voor beprijzen en te normeren in plaats van subsidieren, en door samenwerking te zoeken met gelijkgezinde landen. Energiebesparingdoelen kunnen prima door verplichtstelling worden bereikt.
Waterveiligheid
Bezuinigingen op waterveiligheid zijn niet wenselijk. Nederland heeft een inhaalslag nodig om aan de huidige veiligheidsnormen te voldoen. Wel kunnen gemeenten en waterschappen forse doelmatigheidswinst behalen.
In het advies werken de raden de doelen voor duurzaamheid en een aantal principes voor verandering nader uit. Zij gaan daarbij uitgebreid in op de vraag hoe er bezuinigd kan worden in het fysieke domein en tegelijk kan worden bijgedragen aan verduurzaming en toekomstbestendige kwaliteit van de leefomgeving.
