Steeds meer zorgen om psychosociale risico’s in organisaties

Die gegevens werden onlangs bekendgemaakt door het Europees Agentschap voor de Veiligheid en de Gezondheid op het Werk (EU-OSHA). Op de conferentie die tegelijkertijd plaatsvond, waren ook enkele Nederlandse deskundigen aanwezig. Onder hen was Henk Schrama, van het Nederlands Focal Point voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk. Volgens hem doet Nederland het, als het gaat om gezondheid en veiligheid op het werk, net iets beter dan gemiddeld in Europa: ‘Wat me opviel toen ik het rapport doorlas, is dat we in de rijtjes met landen net steeds links van het midden zitten.’

Meer aandacht
Vier van de vijf Europese managers zijn bezorgd over werkgerelateerde stress, zo blijkt uit de rapportage, waardoor stress op het werk net zo belangrijk wordt voor bedrijven als ongevallen op de werkplek (79 procent). Volgens Schrama is dat niet heel opmerkelijk: ‘Er wordt de laatste jaren veel aandacht aan dit onderwerp besteed op conferenties en er worden veel studies naar gedaan. Wel is het zo dat de zorgen voor psychosociale risico’s later komen dan de zorgen om arbeidsongevallen. Tja, soms hebben dingen meer tijd nodig. Overigens is het zo dat er de laatste jaren wel voor meer dingen aandacht komt: ouderen op de werkvloer, aandacht voor anderstalige migranten op de werkvloer, etcetera.’

De reden waarom bedrijven er steeds meer aandacht voor hebben, is volgens Schrama omdat ze er in de praktijk tegenaan lopen: ‘Ze worden geconfronteerd met zieke werknemers die geen arbeidsongeval hebben meegemaakt. Dan gaat men zoeken naar verklaringen.’

Actie blijft achter
Toch is het opmerkelijk dat, ondanks de toegenomen zorgen, slechts 26 procent van de EU-organisaties procedures hebben vastgesteld om met stress om te gaan. Oorzaken daarvoor zijn een gebrek aan middelen (36 procent) zoals tijd, personeel of geld, en een gebrek aan bewustzijn (26 procent). Uit het onderzoek blijkt ook dat 42 procent van de managementvertegenwoordigers het moeilijker vindt om psychosociale risico’s aan te pakken dan andere veiligheids- en gezondheidskwesties.

Als bedrijven toch iets met de psychosociale risico´s doen, dan doen ze dat vaak door aan personeel opleidingen aan te bieden en veranderingen in de werkorganisatie door te voeren. Echter, slechts ongeveer de helft van de ondervraagden informeert de werknemers over psychosociale risico’s en de gevolgen ervan voor gezondheid en veiligheid.

Wat te doen?
Gegeven deze lage daadkracht van organisaties, kun je de vraag stellen hoe bedrijven meer aangespoord kunnen worden om ook daadwerkelijk actie te ondernemen. Volgens Schrama moet het onderwerp meer op de agenda komen: ‘Enerzijds moet er bekendheid aan gegeven worden in de media, en anderzijds moet er over gepraat worden binnen organisaties, en tussen vakbonden, werkgeversorganisaties en bedrijven.’

In de enquête wordt eveneens gesteld dat veel bedrijven steun nodig hebben in de vorm van deskundigheid, begeleiding en hulpmiddelen om hun risicobeheerprocessen effectief te beheren en om succesvolle voorzorgsmaatregelen vast te stellen en uit te voeren.

Medezeggenschap
Het onderzoek heeft daarnaast aangetoond dat werkplekken waar werknemers actief participeren veel meer kans hebben om gezondheids- en veiligheidsmaatregelen met succes te implementeren. Dit is met name het geval bij kleinere werkplekken waar het een belangrijke initiator is voor het effectief omgaan met psychosociale risico’s. Volgens managers blijft de rol van de sociale partners daarom onmisbaar voor de invoering van effectieve maatregelen.

84 procent van de bedrijven met een formele werknemersvertegenwoordiging heeft zelfs een beleid of actieplan voor veiligheid en gezondheid op de werkplek, in vergelijking met slechts 71 procent van de bedrijven zonder formele vertegenwoordiging. Maatregelen om psychosociale risico’s als geweld, stress en pesterij aan te pakken, worden ongeveer twee keer zo vaak toegepast bij bedrijven die hun werknemers raadplegen dan door bedrijven die deze maatregelen vaststellen zonder de betrokkenheid van hun werknemers.

Onderzoek
De Europese bedrijvenenquête over nieuwe en opkomende risico’s werd in het voorjaar van 2009 uitgevoerd in 31 Europese landen waaronder Nederland. Er zijn 36.000 interviews met veiligheids- en gezondheidsmanagers en -vertegenwoordigers gehouden in ondernemingen met tien of meer werknemers bij zowel particuliere als overheidsorganisaties in alle sectoren (met uitzondering van landhouw, bosbouw en visserij).

De Nederlandse samenvatting van het rapport is hier te vinden: http://osha.europa.eu/nl/publications/reports/nl_esener1-summary.pdf
Bron: Redactie P&Oactueel