Coeliakie-genen boden eeuwenlang bescherming tegen infectie
Array
Nieuws van:Â Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG)
Drie genen die tegenwoordig geassocieerd zijn met de allergieziekte coeliakie, blijken de mensheid van oudsher bescherming te hebben geboden tegen bepaalde bacteriele infecties. Dit blijkt uit een grote internationale studie onder leiding van hoogleraar Genetica Cisca Wijmenga van het Universitair Medisch Centrum Groningen/Rijksuniversiteit Groningen die zij samen met het UMC Utrecht en het UMC St Radboud uitvoerde. Zij publiceert hierover in het gerenommeerde wetenschappelijke magazine American Journal of Human Genetics.
Coeliakie is een auto-immuunziekte en komt bij ongeveer 1-2% van de Westerse bevolking voor. Op dit moment zijn er al veertig gen-varianten bekend die zijn betrokken bij het ontstaan van coeliakie. Deze varianten komen wijd verspreid voor. Tot nu toe is nog niet duidelijk waarom deze geassocieerde genen zo overheersend zijn, te meer daar coeliakie in het verleden een negatieve invloed moet hebben gehad op de overleving van het individu. Coeliakie kan pas sinds de jaren ’50 behandeld worden met een gluten-vrij dieet. Daarvoor leidde de ziekte vaak tot verminderde vruchtbaarheid en tot vroegtijdig overlijden. Evolutionair gezien is het daarom opmerkelijk, dat de gen-varianten geassocieerd met coeliakie zich zo wijd hebben kunnen verspreiden in de populatie. De aanleiding voor deze studie vormde de gedachte dat de genen die nu geassocieerd zijn met coeliakie, in de evolutie van de mens wellicht een positieve rol moeten hebben gespeeld.
Wijmenga onderzocht van 10 genen die geassocieerd zijn met coeliakie, of zij mensen wellicht een evolutionair voordeel hebben gegeven. Zij deed dit door te kijken of bepaalde gen-varianten een evolutionaire voetafdruk in ons DNA hebben achtergelaten. De centrale vraag in haar onderzoek was of deze gen-varianten vaker voorkomen dan je op grond van hun historie kan verwachten. Inderdaad bleek dit het geval te zijn voor drie van de tien gen-varianten, te weten SH2B3, IL18RAP, IL12A. Deze genen leverden dus waarschijnlijk een overlevingsvoordeel op. Met name van het gen SH2B3 heeft het onderzoek aangetoond dat mensen die dit risico-gen voor coeliakie dragen, beter beschermd zijn tegen bacteriele infecties.
Dit evolutionaire voordeel deed zich voor in het tijdvak tussen 1200 en 1700 jaar geleden. ‘We weten helaas niet zeker tegen welke infecties het gen SH2B3 bescherming bood. Dit zou tbc geweest kunnen zijn, maar ook de pest is mogelijk’, aldus Wijmenga. ‘Het curieuze feit doet zich voor dat de mensheid deze infecties dus heeft kunnen overleven door de aanwezigheid van bepaalde gen-varianten. De prijs die we daar nu voor moeten betalen is het ontstaan van auto-immuunziekten als coeliakie.’
www.umcg.nl – 7 jun 2010
