Afbraakproducten eigen eiwitten als geneesmiddel
Array
Promovendus ontdekt geneeskrachtige werking lichaamseigen stoffen
Afbraakproducten van menselijke eiwitten kunnen een geneeskrachtige werking hebben. Wetenschappelijk onderzoeker Nisar Khan van de afdeling Immunologie van Erasmus MC onderzocht voor zijn proefschrift de rol van het zwangerschapshormoon hCG in de immunologische afweer, bijvoorbeeld bij ontstekingen. Omdat het om lichaamseigen stoffen gaat, verwacht Khan dat bijwerkingen beperkt zullen zijn. Khan promoveert op 26 mei.
Nisar Khan onderzocht of het zwangerschapshormoon ‘humaan choriogonadotropine’ of hCG ook andere functies heeft naast de functie als hormoon. hCG wordt tijdens de zwangerschap geproduceerd door de placenta. In serum en urine van zwangere vrouwen komen allerlei afbraakproducten van het eiwithormoon hCG voor. De kleinste afbraakproducten van een eiwit zijn aminozuren. Combinaties van enkele aminozuren heten oligopeptiden.
Nooit eerder was onderzocht of bepaalde oligopeptiden uit hCG een geneeskrachtige werking kunnen hebben bij ernstige ontstekingsreacties. Khan toont aan dat die werking daadwerkelijk bestaat bij bloedvergiftiging, het ontstaan van diabetes, nierfalen door slechte doorbloeding en na ernstig bloedverlies. Eén van de oligopeptiden bleek zelfs in staat om het herstel na lichaamsbestraling te versnellen, en daardoor de sterfte van muizen onder die omstandigheden te verminderen. Dit zou van nut kunnen zijn bij radiotherapie, ongelukken bij kerncentrales of na gebruik van kernwapens. Deze resultaten hebben geleid tot diverse wetenschappelijke publicaties en ruim dertig octrooien en octrooiaanvragen voor de ontwikkeling van deze oligopeptiden tot nieuwe geneesmiddelen.
Eén van de ontwikkelde peptiden is reeds bij mensen toegepast en bleek ook daar werkzaam. Afbraakproducten van een menselijk eiwithormoon kunnen dus bij mensen een geneeskrachtige werking hebben. Khan: “Onze ambitie is om voor meer medische toepassingen peptidegeneesmiddelen te ontwikkelen, bijvoorbeeld voor de behandeling van kanker.”
De succesvolle resultaten hebben geleid tot uitbreiding van het onderzoek. Niet alleen bij de afbraak van het zwangerschapshormoon, maar ook bij de afbraak van andere lichaamseigen eiwitten komen oligopeptiden met regulerende eigenschappen vrij. Dit is aangetoond door een serie oligopeptiden te ontwerpen die de celdeling kunnen remmen. Deze tweede serie oligopeptiden is gebaseerd op de structuur van andere menselijke eiwitten dan het zwangerschapshormoon. Deze oligopeptiden zijn eerst getest in een plantenmodel. Veel van de ontworpen peptiden bleken inderdaad in staat om belangrijke genen te remmen die betrokken zijn bij de celdeling. Het feit dat deze oligopeptiden vermeerdering van plantencellen kunnen remmen, suggereert dat deze peptiden door de evolutie heen onderdeel zijn van een tot dusver onbekend geconserveerd regulatiesysteem in de natuur.
Zie voor meer informatie de publicatie van N.A. Khan, W.A. Dik en R. Benner “Regulatie van ontsteking door kleine peptiden die gebaseerd zijn op de aminozuursequentie van het zwangerschapshormoon hCGâ€. Deze publicatie is te downloaden van de website van de afdeling Immunologie van Erasmus MC (www.erasmusmc.nl/immunologie/onderzoek/klinischeimmunologie/bb/).
