Tekort aan medisch isotopen voor 30.000 patiënten kan VWS met €450.000,= oplossen
Array
De reactor in Petten, waar 30 procent van de wereldproductie van medische isotopen plaatsvindt, is voor een half jaar dicht wegens reparatie.In januari liet de TU Delft weten 10% van die productie te kunnen overnemen. Delft wacht nu op geld van VWS om een klein gedeelte op wereldschaal, maar ruim voldoende om circa 30.000 patienten mee te kunnen helpen. Deze radioactieve isotopen worden gebruikt bij het maken van scans van longen, nieren, hart en hersenen maar ook voor orthopedie en voor mensen met waar nog geen diagnose is gevonden voor de klachten zie zij hebben. Medische isotopen verliezen binnen enkele dagen hun radioactiviteit.
Kleine investering
“Het wegvallen van Petten maakt dat de wereldwijde levering van medische isotopen aan ziekenhuizen onder druk komt te staan. “Wij kunnen deze onzekerheid met onze reactor in Delft voor een deel wegnemen”, zegt prof. Bert Wolterbeek van het Reactor Instituut Delft (RID) De heer Wolterbeek liet vandaag aan Medicalfacts weten dat zij nog altijd niet te weten waar ze aan toe zijn. “We wachten op een reactie van de minister van VWS. Er moet 450.000 euro worden geïnvesteerd en dat geld moet uit Den Haag komen”. Om een isotooptekort te voorkomen zijn de NVNG, VROM, VWS en de TU Delft al diverse keren in gesprek geweest en lijkt de benodigde vergunningen in orde te zijn gemaakt. Alleen is nu het wachten op het benodigde geld van VWS.
Nog geen reactie van VWS
Na gesprekken met tussen NRG, Covidien, TU Delft en VWS bleek dat er een kleine investering van €450.000 euro nodig is om met de productie in Delft te kunnen starten. Delft is niet alleen nu nuttig maar kan een permanente back-up medisch isotopen worden. Niet genoeg om Europese of mondiale tekorten op te heffen, maar wel voldoende om veel mensen te helpen en een structurele oplossing te hebben voor onderhoud. En zolang er nog geen nieuwe kernreactor zijn gebouwd is dat hard nodig, zo liet Fred Verzijlbergen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde weten.
Huidige situatie is duur
Het gaat echter niet alleen om de investering van een paar ton, de huidige situatie kost zo nodig meer geld. Om de noodzakelijke behandelingen en diagnose te doen, wordt er door 60 ziekenhuizen op de afdeling nucleaire geneeskunde ook in de weekeinden gewerkt. Medische isotopen verliezen binnen enkele dagen hun radioactiviteit, dus om die extra productie te gebruiken wordt er tijdens Pinksteren wordt doorgewerkt. De reparatie van Petten verloopt geheel volgens schema en gaat naar verwachting in de tweede helft van augustus. Maar het kan zo maar zijn dat op korte termijn weer eens wat onderhoud moet worden gedaan en dat hebben we hetzelfde probleem dan weer hebben, zo legt Verzijlbergen uit.
Patient de dupe tegen hoge kosten
Het St. Antonius ziekenhuis zit momenteel op hooguit dertig procent van de reguliere capaciteit. Ook in juli verwacht Verzijlbergen een tijdelijk groot tekort aan technetium. Dus de extra diensten voor nucleaire geneeskundigen in het weekend, zullen nog wel even aanhouden. In zo’n 60 ziekenhuizen wordt er dus de komende tijd extra in de weekenden gewerkt om zoveel mogelijk patiënten te helpen, vanwege de korte houdbaarheid van de medisch isotopen. Dit brengt allemaal extra kosten met zich mee, arbeidsloon in weekenden ligt hoger en ook de weekendopening van zo’n afdeling vraagt om extra inzet van ander personeel in het ziekenhuis. Op dit moment worden verloven van personeel al ingetrokken. En de verwachting is dat al heel snel de extra kosten veel meer zullen zijn dan de €450.000 voor het Reactor Instituut Delft.
Eind februari stelde Fleur Agema van de PVV nog kamervragen naar aanleiding van een artikel op MedicalFacts waarin de RID van de TU Delft aanbood het tekort te kunnen aanvullen. In februari was er genoeg tijd om deze tekorten te voorkomen. Klink meldde toen aan de Kamer dat VWS in overleg was met een farmaceutisch bedrijf voor de verdere verwerking van zijn product tot een geneesmiddel. VWS heeft toen aangegeven aanvullende productie, zoals voorgesteld door de TU Delft, van groot belang te vinden. Alleen hangt het dus nu weer allemaal in de lucht omdat VWS nog geen toestemming heeft gegeven aan de kleine investering die VWS zou moeten doen om tot productie over te kunnen gaan.
Achtergrond
In de tweede helft van 2008 en aan het begin van 2009 zijn er tekorten ontstaan aan radiofarmaca (geneesmiddelen die een radioactieve stof bevatten) als gevolg van enerzijds het ongepland en langdurig buiten gebruik zijn van de HFR in Petten en anderzijds het tegelijkertijd ontbreken van voldoende alternatieve mogelijkheden voor de productie van de basisstoffen voor radiofarmaca (hierna te noemen: medische radio-isotopen). De gezondheidszorg in Nederland, in Europa en zelfs mondiaal, heeft de gevolgen hiervan ondervonden. Medische onderzoeken en behandelingen moesten op sommige momenten noodgedwongen worden uitgesteld.
Het kabinet heeft de Kamer eerder toegezegd een visie voor de lange termijn te ontwikkelen over een blijvende bijdrage vanuit Nederland aan het voorzien in de behoefte aan medische isotopen.
De belangrijkste elementen uit de visie van de Rijksoverheid zijn de volgende:
- De behoefte aan radiofarmaca in de gezondheidszorg blijft naar verwachting de komende decennia en in ieder geval tot 2025 op het huidige niveau en zal wat betreft het meest toegepaste geneesmiddel (molybdeen/technetium) ook in de jaren daarna nauwelijks afnemen.
- De huidige reactoren, die medische isotopen produceren, waaronder die in Petten, zijn 40 Ã 50 jaar in bedrijf. Vanwege deze lange bedrijfstijd zal de kans op langere perioden van voorziene of onvoorziene uitval toenemen. De afgelopen jaren hebben dit aangetoond. Andere reactoren zullen naar verwachting het hieruit voortkomende productieverlies niet kunnen opvangen omdat ze hiervoor niet de capaciteit hebben. Dat betekent dat er in de toekomst mondiaal ernstige tekorten zullen ontstaan aan radiofarmaca. Een dergelijke situatie is momenteel aan de orde bij de mondiaal grootste producent (de reactor in Canada). Deze reactor is sinds mei jl. buiten bedrijf ten gevolge van een technische storing. Deze storing zal vrijwel zeker niet voor 1 april 2010 verholpen zijn.
- Om ook na 2015 op een betrouwbare wijze aan de aanhoudende vraag naar radiofarmaca te kunnen voldoen, zijn nieuwe reactoren nodig met voldoende capaciteit voor de productie van medische radio-isotopen.
- De HFR in Petten is, na de reactor in Canada, wereldwijd de belangrijkste producent van medische isotopen. Nederland heeft daardoor al jarenlang een belangrijke positie als producent. Een belangrijk kenmerk van de situatie in Petten is dat de hele infrastructuur van productie van medische isotopen tot de verwerking tot radiofarmaca op het bedrijfsterrein in Petten aanwezig is.
- De HFR is van belang voor het peil houden van de Nederlandse kennisinfrastructuur op het gebied van nucleaire technologie. Dit gebeurt deels via deelname aan internationale projecten, waaronder de Europese kaderprogramma’s, deels via opdrachten voor onderzoek afkomstig van het bedrijfsleven. Ons beleid is gericht op het bevorderen van een cluster van nucleaire kennis in ons land.
- De HFR in Petten is belangrijk voor de werkgelegenheid. De reactor levert aan werkgelegenheid ongeveer 500 hoogwaardige directe arbeidsplaatsen en circa 1000 indirecte arbeidsplaatsen. Een nieuwe reactor zal eveneens een vergelijkbaar aantal hoogwaardige arbeidsplaatsen opleveren.
- Het voorstel voor de bouw van een nieuwe reactor is vorig jaar ook ingediend voor de Nationale Roadmap van grote onderzoeksfaciliteiten (de commissie Van Velzen). De Roadmap is een “agenda” voor investeringen in grote onderzoeksfaciliteiten. De commissie Van Velzen heeft het voorstel aan de Roadmap toegevoegd maar bepleit wel een nadere uitwerking.
De Rijksoverheid komt dan ook tot de conclusie dat een nieuwe reactor nodig is om een betrouwbare productie van medische isotopen op langere termijn veilig te stellen. De aanwijzing van een locatie in Nederland ligt daarbij voor de hand gezien de in Nederland reeds aanwezige kennis op het gebied van de productie van medische radio-isotopen en van nucleaire technologie en vanwege de bestaande logistieke voorzieningen en infrastructuur. Een gedegen economisch haalbaarheidsonderzoek, een business case, zal moeten aantonen of de inkomsten uit de activiteiten van de nieuwe reactor zodanig zullen zijn dat deze zonder financiële overheidssteun exploitabel is. Dit betekent dat er zicht moet zijn op ontwikkelingen op langere termijn op de wereldmarkt voor radiofarmaca. Er moet ook zicht zijn op de capaciteit van de huidige reactoren, op de tijdstippen dat de andere oude reactoren definitief buiten gebruik gaan en op eventuele plannen voor de bouw van nieuwe reactoren elders of de uitbreiding van bestaande reactoren.
Tot die tijd blijft de situatie dus kwetsbaar zolang er geen nieuwe reactor met voldoende productiecapaciteit beschikbaar is. Vanwege de huidige kwetsbaarheid en vanwege de onzekerheid voor de komende jaren heeft het Nuclear Energy Agency bij de OESO, in samenwerking met het internationale atoomagentschap in Wenen (IAEA), initiatieven genomen tot de instelling van werkgroepen waarin vertegenwoordigers van de producenten van medische isotopen en van nationale overheden zitting hebben, met als doel beter inzicht te krijgen in de huidige en toekomstige mogelijkheden voor wederzijdse “back-up”, en in de financiële aspecten van de medische isotopenproductie. Nederland neemt actief deel aan deze internationale initiatieven.
Ondanks alle goed voornemens heeft VWS alleen nog geen besluit genomen over een kleine investering die 30.000 patiënten kan helpen.
