Column Wim Stalman: Qui-vive
Array
Was mevrouw Van Rhenen net niet of net wel te ziek voor exclusie uit onze RCT (gerandomiseerd onderzoek met controlegroep, red.)? Ik herinner hoe mijn jonge AIOS voor dit duivelse dilemma stond en het risico liep een verkeerde beslissing te nemen. Een ambitieuze onderzoeker en tegelijkertijd een betrokken, zorgvuldige arts die gaat voor zijn patient.
Onderzoekers, artsen én bestuurders moeten ‘immer’ op hun qui-vive zijn. Recentelijk haalden voorvallen de krant, die de noodzaak daarvan overduidelijk hebben gemaakt. Zo blijkt er jarenlang onderzoek te zijn gedaan met behulp van cellijnen waarvan ten onrechte werd aangenomen dat die van oesofaguskanker afkomstig waren. ‘Verkeerde kankers’ dus, door een gebrekkige kwaliteitscontrole. Bij de probioticastudie worden risicobepaling, onderzoeksprotocol en kwaliteitscontroles bekritiseerd. In de vinorelbinestudie betwisten verzekeraar, farmaceuten en volksvertegenwoordiging elkaar publiekelijk hun vermeende medisch ethische gelijk.
Door dit soort incidenten ontstaat er een roep om meer of betere regels, maar de kans dat méér wetgeving voor verdere verbetering zorgt, lijkt me microscopisch klein. Bovendien lopen we zo het risico het kind met het badwater weg te gooien. Door overregulering zal de onderzoeksoutput afnemen, om maar te zwijgen over wat bureaucratie doet met de motivatie en betrokkenheid van onderzoekers. Ook maatschappelijk kan het verkeerd uitpakken. Ik dacht dat we een concurrerende kenniseconomie wilden zijn. Maar als overregulering grensverleggend onderzoek in de weg gaat zitten, komen we niet verder dan mooie beloftes.
Verder mag je stellen dat het medisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland het op Europese en zelfs op wereldschaal uitstekend doet. Het onderzoek deugt qua organisatie, een onafhankelijke METc kijkt de onderzoekers op de vingers en in UMC’s werken onderzoeksdisciplines steeds beter samen bij het opzetten en uitvoeren van studies. Deze aanpak doet wat-ie moet doen: incidenten voorkomen.
Kunnen we nu schouderophalend aan genoemde incidenten voorbijgaan? Natuurlijk niet! De decanen van de UMC’s hebben de koppen bij elkaar gestoken om de veiligheidskleppen bij het onderzoek scherper af te stellen. Het gaat daarbij om een onderzoekscultuur die gericht is op de veiligheid van de patient. En dan heb je het over verdere opleiding van onderzoekers, inclusief het bewust leren omgaan met dilemma’s en met het feit dat je als onderzoeker en behandelaar een dubbele pet op hebt, en over risicostratificatie, kwaliteitsmonitoring en verantwoording. Zijn het ook interessante thema’s voor niet-academische ziekenhuizen met onderzoeksambities? Lijkt mij wel.
De meest veilige, hoogwaardige, als het moet grensverleggende zorg voor de patient is ’the essence of the essence’, waar ieder UMC op aangesproken wil worden. Elke dag weer moet je je als bestuurder afvragen of je kunt verantwoorden wat er tijdens het onderzoek in je instelling gebeurt. Lukt dat niet, dan duik je de organisatie in en kom je pas weer boven als je precies weet hoe het zit. Niet kankeren, laat staan naar placebo’s grijpen, maar even midden in ‘de operatie’ staan.
Wim Stalman
Prof.dr. Stalman is verbonden aan het VUmc
bron: Tracer
