Effecten van psychotherapie bij depressie overschat
Array
Onderzoekers van de Vrije Universiteit tonen in samenwerking met Zweedse en Amerikaanse collega’s aan dat het effect van psychotherapie bij depressie wordt overschat. Dat komt hoogstwaarschijnlijk doordat de resultaten van onderzoek naar deze behandelingen selectief worden gepubliceerd.
Studies die een gunstig effect van een behandeling aantonen hebben veel meer kans om gepubliceerd te worden dan onderzoeken die geen verschil of zelfs ongunstige resultaten vinden. Dit verschijnsel wordt ‘publicatiebias’ genoemd. Publicatiebias kan de schatting van het effect van een behandeling vertekenen, wat van groot belang is voor de klinische praktijk.
Recent hebben onderzoekers deze publicatiebias voor het eerst aangetoond voor antidepressiva. De resultaten die zij vonden, geven aan dat de geschatte effectgrootte van antidepressiva met een derde verminderd moet worden. Zij concluderen dat ‘er weinig wetenschappelijk bewijs bestaat dat het voorschrijven van antidepressiva aan patienten met een lichte depressie ondersteunt.’ Deze conclusie deed veel stof opwaaien en zorgde ervoor dat nu in een herziene richtlijn wordt aangeraden voor deze groep patienten vaker niet-medicamenteuze (psychotherapeutische) behandelmogelijkheden te bieden. Het gaat hier om een groot aantal patienten: volgens het RIVM leed het afgelopen jaar ongeveer één op de 16 volwassenen aan depressie. 60% van de mensen met een depressie wordt hiervoor behandeld.
Hoewel diverse onderzoeken hebben laten zien dat psychologische interventies effectief zijn bij de behandeling van depressie bij volwassenen, werd de mogelijke invloed van publicatiebias daarbij nog niet eerder goed onderzocht. In maart verschijnt in het British Journal of Psychiatry een studie van Cuijpers e.a. waarin zij aantonen dat ook voor psychotherapeutische behandeling van depressie bij volwassenen een dergelijke publicatiebias geldt. Dit kan tot gevolg hebben dat niet alleen de effecten van antidepressiva, maar ook de effecten van psychotherapie tot nu toe overschat zijn.
Er wordt vanuit gegaan dat vooral de farmaceutische industrie er baat bij heeft als negatieve resultaten van onderzoek naar antidepressiva niet gepubliceerd worden. Deze studie wijst erop dat wellicht ook psychotherapie onderzoekers er belang bij kunnen hebben als vooral de positieve resultaten van psychotherapie worden gepubliceerd. Daarnaast zijn waarschijnlijk ook redacties van tijdschriften deels verantwoordelijk voor de publicatiebias.
Cuijpers e.a. onderzochten 1036 wetenschappelijke artikelen over psychotherapeutische behandeling van depressie bij volwassenen. Zij concluderen dat door de publicatiebias deze behandeling van depressie bij volwassen niet zo effectief lijkt te zijn als vaak wordt aangenomen en pleiten voor onderzoek naar nieuwe, betere behandelvormen voor depressie.
