Effectiever beleid richting duurzaam voedsel

Communicatie overheid en consument beter door afstemming van “frames”
Het beleid zoals neergelegd in de Nota Duurzaam Voedsel zal veel effectiever worden als de overheid de kloof dicht tussen wetenschappelijke inzichten over duurzame voedselsystemen en de morele intuïties van consumenten. Dit kan door rekening te houden met de “frames” van industrie en consument. Vanwege de mondiale urgentie van toenemende honger en milieudruk zullen ook krachtiger maatregelen nodig zijn dan alleen voorlichting. Dit staat in de conclusies van het rapport Frames voor duurzame voedselsystemen: Verkenning op hoofdlijnen dat psycholoog Joop de Boer en chemicus Harry Aiking van de Vrije Universiteit hebben vervaardigd op verzoek van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

“Frames” zijn mentale dimensies die mensen gebruiken om complexe problemen te ordenen. Aiking en De Boer van het Instituut voor Milieuvraagstukken van de VU wijzen erop dat zinvolle communicatie alleen mogelijk is bij voldoende overlap tussen de frames van de deelnemers. Voeding is bij uitstek een veld met veel aspecten, waarbij iedereen andere accenten legt. Het aspect duurzaamheid ondervindt daarbij competitie van ondermeer prijs, gezondheid, smaak en gemak. Daarom moeten de afwegingen op een meer inzichtelijke manier worden geframed.

Frames zijn nuttig voor het ordenen van de effecten van voedselproductie op de voor mens en planeet belangrijke systemen. Op basis van een recent artikel in Nature zijn de meest bedreigde processen (in volgorde van de ernst van de verstoring): 1) verlies van biodiversiteit, 2) interferentie met de stikstofcyclus, 3) klimaatverandering, 4) interferentie met de fosfaatcyclus, 5) verzuring van de oceanen, 6) veranderingen in landgebruik, 7) zoetwatergebruik, en 8) ozonlaag afname (Rockström et al., 2009).

Binnen de categorie voedsel staat wat milieu betreft vooral eiwit centraal. Eiwit is op diverse wijzen verbonden met menselijke gezondheid. Als mensen meer plantaardig in plaats van dierlijk eiwit eten, zou dat ondermeer de biodiversiteit, volksgezondheid en dierenwelzijn ten goede komen, zonder dat ze collectief “vegetarisch” (een verkeerde “framing”) hoeven te worden.

In het rapport wordt aangegeven hoe frames zijn te gebruiken om prioriteiten voor beleid te stellen en verbindingen te leggen met de mondiale en lokale rol van de Nederlandse productie en consumptie van voeding. Zo kan de Nederlandse levensmiddelenindustrie bij ontwikkeling van nieuwe plantaardige eiwitproducten (NPF’s) een leidende rol spelen.

Frames zijn ook van belang om het gedrag en de morele “smaken” van consumenten te verhelderen. Zo kunnen maatregelen worden ontwikkeld om de betrokkenheid van consumenten bij voeding te verhogen. Die betrokkenheid is nodig om consumenten samen met industrie en overheid mee te nemen in een gemeenschappelijke ontwikkeling naar meer duurzame voedselsystemen.

Vrij Universiteit Amsterdam & VUmc

http://www.vumc.nl