Fysioloog René Bindels opnieuw bekroond voor nieronderzoek

Hattrick aan prijzen is erkenning van internationale toppositie UMC St Radboud
De American Society of Nephrology heeft aan René Bindels, hoogleraar Fysiologie in het UMC St Radboud, de Homer W. Smith prijs toegekend. Deze prestigieuze prijs wordt op 31 oktober uitgereikt tijdens het jaarlijkse niercongres in San Diego. Daarna houdt Bindels een voordracht over zijn nieronderzoek voor ongeveer 15.000 wetenschappers en clinici uit het onderzoeksveld. Eerder dit jaar kreeg hij in Kyoto al de Robert F. Pitts prijs en in New Orleans de Carl W. Gottschalk prijs. Deze hattrick aan internationale onderzoeksprijzen onderstreept de internationale toppositie van het UMC St Radboud in het nieronderzoek. De Homer Smith prijs is de meest prestigieuze internationale prijs die jaarlijks wordt toegekend voor grensverleggend nieronderzoek. Eerdere winnaars waren Nobelprijswinnaar dr. Peter Agre en dr. Qais Al-Awqati, Editor van the Journal of Clinical Investigation.

De nier speelt een cruciale rol bij het handhaven van de mineraalbalans in ons lichaam. Bij een overschot aan een of ander mineraal – bijvoorbeeld calcium of magnesium – scheiden de nieren dat mineraal in verhoogde mate uit in de urine. Bij een tekort houden ze het mineraal juist beter vast. In de afgelopen vijftien jaar heeft het onderzoeksteam onder leiding van Bindels diverse eiwitten in de celmembraan van niercellen ontdekt en bestudeerd, die dit resorptieproces – dit uitscheiden en terugwinnen van mineralen – controleren. Dit resorptieproces wordt geregeld door (transport)eiwitten, die zogeheten ionkanalen vormen. Ionkanalen zijn gespecialiseerde ‘porien’ in de cel, die mineralen en andere stoffen gecontroleerd in- en uitlaten.

Nierziekten
Bindels: “Ionkanalen spelen niet alleen in de nier, maar ook in alle andere organen een belangrijke rol. Op basis van fundamenteel onderzoek hebben we met name de werking van calcium- en magnesiumkanalen onderzocht. Niet alleen hoe deze kanalen optimaal functioneren, maar ook waar en waarom er – bijvoorbeeld door genetische mutaties – defecten en problemen optreden. In nauwe samenwerking met de kliniek hebben we een aantal van die defecten aan ionkanalen en transporteiwitten kunnen koppelen aan bepaalde ziektebeelden bij patienten. Defecten aan ionkanalen leiden vrijwel altijd tot problemen met de gezondheid. Dat kan vermoeidheid of misselijkheid zijn, maar soms gaat het om levensbedreigende gevolgen, zoals coma en nier- of hartfalen.”

Ontwikkeling medicijnen
In het UMC St Radboud werken de afdelingen Fysiologie, Antropogenetica, Kindergeneeskunde, Farmacologie, Biochemie, Pathologie en Nierziekten samen aan het onderzoeksthema Nierziekten. Gezamenlijk is onder andere genetisch onderzoek gedaan bij families met een onbekende erfelijke nieraandoening. Op die manier kon de fysiologische oorzaak van de ziekte bij diverse families worden opgehelderd. Met die kennis is het mogelijk om specifieke therapieen te ontwikkelen waarmee deze nierpatienten gericht zijn te behandelen. Onderzoek naar nieuwe medicijnen voor deze ‘kanaalziekten’ staat nu bij de onderzoeksgroep van Bindels hoog op de agenda.

Homer Smith prijs
Dr. Homer Smith heeft het grootste deel van zijn carrière doorgebracht aan de Universiteit van New York en is tevens hoofd geweest van de afdeling Fysiologie van de Universiteit van Virginia. Hij heeft vernieuwende concepten ontwikkeld betreffende het complexe filtratie- en resorptieproces in de nier dat uiteindelijk leidt tot de vorming van urine. Zijn concepten zijn nog steeds actueel en hij was een voorbeeld voor veel vooraanstaande onderzoekers in de nierfysiologie en -pathologie. De naar hem vernoemde prijs is een erkenning voor de onderzoeker die in zijn voetsporen een wezenlijke bijdrage heeft geleverd op het gebied van de nierfunctie in gezondheid en ziekte. Zie ook http://www.asn-online.org/awards/smith.aspx

Jan de Leeuw