Nieuw virus infecteert mensen op jonge leeftijd

Radboud onderzoekt mogelijk verband met multiple sclerose en diabetes
Onderzoekers van de afdeling Medische Microbiologie van het UMC St Radboud hebben voor het eerst aangetoond dat het onlangs ontdekte Saffold-virus bij de mens zeer algemeen voorkomt. Driekwart van de tweejarigen heeft al een infectie met dit virus doorgemaakt en bij de volwassen is dit meer dan negentig procent. Vergelijkbare virussen veroorzaken bij dieren ziekten zoals multiple sclerose, diabetes, ontsteking van de hartspier, en hersenvliesontsteking. Onderzoeksleiders Frank van Kuppeveld en Joep Galama bekijken nu of het virus ook bij de mens dergelijke ziektes veroorzaakt.

Het Saffold-virus behoort tot de familie van de picornavirussen, virussen die zowel bij mensen als dieren voorkomen. Tot deze grote groep virussen behoren onder meer het poliovirus, coxsackievirus, rhinovirus (verkoudheid), hepatitis A virus en dierlijke virussen zoals het mond-en-klauwzeervirus.Muis en mens
Het Saffold-virus is nauw verwant aan Theiler’s virus dat bij muizen een chronische ontsteking van de hersenen veroorzaakt. Daarbij ontstaat een ziektebeeld dat sterk lijkt op multiple sclerose (MS) bij de mens. Andere familieleden van het Theiler’s veroorzaken bij de muis hersenvliesontsteking, ontstekingen van de hartspier en type 1 diabetes. “Op basis van de sterke genetische gelijkenis van het Saffold-virus met deze dierlijken virussen én het feit dat ze bij de muis vaak ernstige ziektes veroorzaken is het Saffold-virus mogelijk bij de mens ook een belangrijke ziekteverwekker”, zegt Frank van Kuppeveld, moleculair viroloog in het UMC St Radboud.

Saffold algemeen aanwezig
De onderzoeksgroep van Van Kuppeveld en Galama is er voor het eerst in geslaagd om een Saffold-virus in cellijnen te kweken. De kweek van het virus maakte een onderzoek mogelijk naar de aanwezigheid van antistoffen in het bloed. Klinisch viroloog Galama: “We zien dat meer dan vijfenzeventig procent van de kinderen onder de twee jaar al antistoffen tegen het virus heeft aangemaakt, wat een aanwijzing is dat ze al een infectie hebben doorgemaakt. Bij volwassenen is dat percentage gestegen tot ruim boven de negentig procent. Ook in bloedmonsters van mensen uit diverse andere Europese, Afrikaanse en Aziatische landen konden we de antistoffen aantonen. Het gaat dus om een zeer algemeen verspreid en veel voorkomend virus, dat tot dusver is gevonden in de luchtwegen en het darmkanaal van de mens.”

Vervolgonderzoek
De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in het mei-nummer van PLoS Pathogens. Van Kuppeveld en Galama onderzoeken inmiddels de rol van het virus bij acute en chronische ziektes bij de mens. Van Kuppeveld: “We testen nu allerlei hypothesen. Misschien bestaat er een parallel met het ontstaan van verlamming door het poliovirus. Infectie op jonge leeftijd leidt vaak tot geen of milde ziekteverschijnselen, maar een infectie op latere leeftijd verloopt meestal veel heftiger. Is multiple sclerose een heftige uitingsvorm van een Saffold- virusinfectie op latere leeftijd? Momenteel zoeken we onder andere in hersenweefsel en ruggenmergvocht naar een antwoord. Daarnaast wordt ook de relatie met diabetes verder onderzocht.”

PLoS Pathogens:

Saffold Virus, a Human Theiler’s-Like Cardiovirus, Is Ubiquitous and Causes Infection Early in Life – Jan Zoll, Sandra Erkens Hulshof, Kjerstin Lanke, Frans Verduyn Lunel, Willem J. G. Melchers, Esther Schoondermark-van de Ven, Merja Roivainen, Jochem M. D. Galama, Frank J. M. van Kuppeveld

Jan de Leeuw