Behandeling nachtelijke spierkrampen roept verwarring op

Afgelopen januari bleek uit een huisartsenpanel van 200 huisartsen dat, als de diagnose nachtelijke spierkramp is gesteld, aanmerkelijk minder vaak medicatie wordt voorgeschreven dan bij ‘bekendere’ beenaandoeningen (66% bij RLS, 40% bij nachtelijke spierkrampen). In de helft van de gevallen wordt dan ook nog in plaats van het middel Inhibin, gekozen voor een medicatie die normaliter voor RLS wordt voorgeschreven (diazepam, clonazepam, rivotril of sifrol). Meer dan de helft van de ondervraagde huisartsen gaf dan ook aan behoefte te hebben aan meer informatie over spierkrampen en Inhibin.

Veel symptomen van nachtelijke spierkrampen komen overeen met andere beenaandoeningen, zoals Restless Legs, spierpijn of tetanie. Voor alle aandoeningen geldt dat de patient last heeft van de benen (vooral de onderbenen), vaak in de vorm van vervelende irritaties die de nachtrust verstoren. Om de juiste diagnose te kunnen stellen, is het goed om de aard van de irritaties te onderscheiden. Doctor P.H.P. Jansen is als neuroloog verbonden aan het ziekenhuis Gelderse Vallei en al meer dan twintig jaar betrokken bij onderzoeken naar nachtelijke spierkrampen. Ook hij benadrukt in meerdere publicaties dat spierkrampen eenvoudig te verwarren zijn met andere aandoeningen, maar dat er genoeg verschillen zijn om de diagnose te stellen en zo adequate behandeling voor te kunnen schrijven.

Diagnose
Vaak wordt bij patienten met een ‘beenprobleem’ de diagnose Restless Leg Syndrom (RLS) gesteld, met de bijbehorende medicatie. RLS openbaart zich door jeukende of prikkelende ledematen en een drang tot bewegen (wat verlichting brengt). Vaak gaan deze symptomen gepaard met PLMD (periodic limb movement disorder), waarbij ledematen ongecontroleerde schokkende bewegingen maken. Hoe vervelend deze symptomen ook zijn voor de nachtrust, in tegenstelling tot nachtelijke spierkrampen, is er geen heftige pijn. Bij tetanie doen zich wel spierkrampen voor, maar die zijn niet alleen ’s nachts en beperken zich niet tot de benen. Dat geldt meestal ook voor andere neuromusculaire aandoeningen.

Nachtelijke spierkramp doet zich voor in een verkorte spier en is intens. Spiervezels scheuren, wat terug te zien is in verhoogde bloedspiegels van spierenzymen en uitscheiding van myoglobine in de urine. De napijn bij nachtelijke spierkramp kan soms dagen aanhouden, is zeurend en neemt toe bij druk op of gebruik van de gepijnigde spier. Deze napijn staat bekend onder de naam delayed onset muscle soreness (DOMS) en kan de patient nog dagenlang mank laten lopen.

Hoewel er nog altijd geen duidelijke aanleiding is geïdentificeerd, heeft onderzoek aan het eind van de vorige eeuw al uitgewezen dat een grote groep volwassenen met nachtelijke spierkrampen te maken heeft. Het onderzoek, dat door dr. Jansen is uitgevoerd onder 780 volwassenen, wees uit dat een derde van de ondervraagden wel eens spierkrampen had. Ongeveer 2% had zelf meerdere malen per week last. Naast pijn hebben deze patienten een hevig verstoorde nachtrust, wat andere klachten met zich meebrengt, zoals verlaagde weerstand, slechte concentratie en depressiviteit. Dit is veelal de groep die zich dan ook uiteindelijk tot de huisarts wendt voor advies.

Preventie
Naast het direct behandelen van de kramp op het moment dat deze zich voordoet, is het mogelijk de krampaanvallen significant te verminderen met behulp van hydrokinine. Al sinds de jaren ’50 wordt dit middel, verkrijgbaar onder de naam Inhibin, in zeer afgemeten dosis voorgeschreven. Enige tijd was het middel ook bij de drogisterijen verkrijgbaar, maar gezien de belang van een juiste dosering om bijwerkingen te voorkomen, is besloten dat Inihibin als NR-geneesmiddel in de UA categorie is opgenomen. Inhibin werkt alleen bij nachtelijke spierkrampen en heeft geen (bewezen) effect op aandoeningen als RLS en tetanie.
De voorgeschreven behandeltermijn is twee weken, in een dosering van 200 milligram bij de avondmaaltijd en 100 milligram voor het slapen. Bij normale dosering heeft slechts een klein aantal patienten last van bijwerkingen. “Meestal zijn de klachten onschuldig”, aldus dr. Jansen. “Bittere, kinineachtige smaak of misselijkheid bijvoorbeeld”.

Op basis van de studies en de jarenlange ervaring valt te concluderen dat ondanks de soms wat lastige diagnose en verwarring met aandoeningen als RLS, nachtelijke spierkrampen met hydrokinine goed te behandelen en zelfs te voorkomen zijn. Daarbij is een goede afstemming tussen patient en huisarts, maar ook met de apotheker noodzakelijk.

Bronnen: Hill & Knowlton
Huisartsenpanel
Jansen PHP, Wat is de behandeling bij pijnlijke nachtelijke kuitkrampen?, Vademecum permanente nascholing huisartsen, jaargang 21, nr 45
Jansen PHP, Spierkrampen: diagnostiek, epidemiologie, fysiologie en behandeling, Patient Care 1999, nr 26

Redactie Medicalfacts/ER

https://www.medicalfacts.nl