Belangrijke overheidssteun voor Toxicogenomics

Het Netherlands Toxicogenomics Centre (NTC), een groep vooraanstaande onderzoeksinstituten gecoördineerd door de Universiteit Maastricht, ziet voor de komende vijf jaar een overheidsinvestering van 25 miljoen euro tegemoet. Het NTC richt zich op de ontwikkeling van in vitro-testen voor de vaststelling van de toxiciteit van chemische stoffen zoals geneesmiddelen en industriële chemicaliën, en streeft methoden na die betrouwbaarder zijn en bovendien het proefdiergebruik terugdringen .

De schadelijkheid van chemische stoffen wordt nu nog voornamelijk vastgesteld via proefdieronderzoek. Niet alleen zijn resultaten in proefdieren soms lastig ‘over te zetten’ naar de mens en daardoor soms onbetrouwbaar, daarnaast is de behoefte naar een betere analyse van de veiligheid van chemische stoffen, met name in Europa, sterk groeiend en heeft de EU bijvoorbeeld ook bepaald dat over een aantal jaar geen proefdieronderzoek meer gebruikt mag worden bij de ontwikkeling van nieuwe cosmetische producten.
Alternatieven voor proefdieronderzoek zijn echter nog onvoldoende voorhanden; de vraag naar betrouwbare in vitro-testmogelijkheden is groot bij zowel wetenschappers als bedrijfsleven. ‘In vitro’ betekent letterlijk ‘in glas’. In vitro-tests worden niet in het lichaam van een organisme gedaan, maar in bijvoorbeeld een kweekschaaltje, met behulp van cellen of weefsels.



Genomics
Genomics is de nieuwe term voor grootschalig onderzoek naar erfelijkheid en de functionaliteit van genen. Door gebruik te maken van genomics technologieën kan de aard en mate van gezondheidsschade van stoffen op het niveau van genfunctie onderzocht worden. Dat is waar ’toxicogenomics’ voor staat. Het NTC-programma richt zich behalve op de kankerverwekkende eigenschappen van stoffen ook op de effecten op het immuunsysteem en op de voortplanting, alsmede op belangrijke organen zoals de lever en de nier.

UM Penvoerder
Het NTC wordt gevormd door de volgende deelnemers: RIVM, TNO, RIKILT-Instituut voor Voedselveiligheid, Erasmus MC, LUMC, Universiteit Leiden, Wageningen Universiteit en de Universiteit Maastricht. De UM, in de persoon van prof. dr. Jos Kleinjans, is penvoerder van het NTC. Het NTC valt onder de paraplu van het Netherlands Genomics Initiative (NGI), dat op Prinsjesdag 271 miljoen euro voor haar diverse initiatieven kreeg toegekend. 25 Miljoen daarvan is nu toegekend aan het NTC terwijl het totale projectvolume 54 Miljoen Euro bedraagt. Daarenboven wordt er nog 1,5 Miljoen Euro ter beschikking gesteld voor het valoriseren van de kennisproducten die het toxicogenomics onderzoek gaat opleveren.

Kleinjans
Jos Kleinjans: “Tot op heden heeft het onderzoek van NTC zich moeten beperken tot gen expressie analyse, met behulp van de op zich al kostbare microarray technologie. Door deze nieuwe subsidie zijn wij niet alleen in staat dit verder uit te breiden en te verdiepen, maar ook andere technologieen te integreren, te weten functional genomics, proteomics en metabolomics. De grootste uitdaging ligt echter in de noodzakelijke uitbouw van de bioinformatica. Wij verwachten dat ons inzicht in toxicologische werkingsmechanismen door deze integrale aanpak spectaculair zal toenemen. En natuurlijk houdt een beter inzicht de belofte in van een betere voorspelling.”

Dit project is mede tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van de Provincie Limburg in het kader van de Versnellingsagenda.
Meer informatie: www.toxicogenomics.nl, SUMMUM-website, persberichten UM en Research Magazine.

Rob