Paniek blijkt aangeboren respons

Publicatie UM-onderzoekers in wetenschappelijk online tijdschrift PloS One

Paniek kan beschouwd worden als een aangeboren respons, gericht op het overleven in geval van dreigend overlijden, bijvoorbeeld door verstikking. Dat blijkt uit onderzoek van het Academisch Angstcentrum van de Universiteit Maastricht, waarover het wetenschappelijk online tijdschrift PloS One een artikel publiceert. De inhalatie van koolstofdioxide bleek angst en emotionele ‘pijn’ te veroorzaken. Deze bevinding kan van belang zijn voor het voorkomen van emotionele stoornissen en onderstreept volgens prof. dr. Eric Griez en zijn medewerkers het verband tussen lichaam en geest.

Het is allang bekend dat kleine hoeveelheden koolstofdioxide een paniekreactie kunnen uitlokken in bepaalde angstgevoelige personen. Deze vaststelling leidde tot de formulering van de zogenaamde “Suffocation False Alarm Theory”. Die stelt dat paniekaanvallen en angst hun oorsprong vinden in de disfunctie van een biologische, evolutionair bepaalde “CO2-sensor” die als functie heeft een organisme te alarmeren in geval van dreigende verstikking. Om te onderzoeken of zo’n CO2-sensor werkelijk bestaat en inderdaad emotionele reacties controleert, voerde het onderzoeksteam van het Academisch Angstcentrum een studie uit, waarin gezonde vrijwilligers verschillende dosissen CO2 toegediend kregen.
Vierenzestig deelnemers voerden vier dubbele inhalaties uit met toenemende concentraties CO2, van 0% tot 35% en rapporteerden hun bevindingen op vragenlijsten. Hoe hoger de concentratie CO2, hoe sterker het gevoel van paniek, bleek. Bovendien vertoonden oudere deelnemers een minder sterke reactie. Dit suggereert dat het onderliggende alarmsysteem in de hersenen minder gevoelig is in ouderen.



Deze bevindingen hebben mogelijk belangrijke gevolgen. Boven een bepaalde drempel heeft een verhoogde CO2-concentratie blijkbaar een impact op onze mentale toestand, met negatieve emoties als gevolg. ‘Het idee dat een dergelijke negatieve emotie op natuurlijke wijze veroorzaakt wordt door de verstoring van een lichamelijke functie onderstreept nogmaals het belang van het verband tussen lichaam en geest’, aldus prof. Griez. ‘Dit is mogelijk van belang voor de preventie van emotionele stoornissen. Zo is het bekend dat mensen met een aandoening van het ademhalingsstelsel (bijvoorbeeld astma) een verhoogd risico hebben voor angst en depressie.’
Daarnaast kunnen onderzoekers in de toekomst CO2-inhalatie in gezonde vrijwilligers gebruiken als een valide experimenteel model, bijvoorbeeld in de zoektocht naar nieuwe geneesmiddelen.

Rob