Niercheck een succes: 3.400 mensen met nierschade opgespoort

De campagne ‘STOP beginnende nierziekte’ van de Nierstichting is zeer succesvol verlopen. Alle doelstellingen zijn ruimschoots behaald. Dankzij de campagne weet nu 60 procent van de Nederlandse bevolking dat het belangrijk is om verborgen nierschade tijdig op te sporen om chronische nierziekten te voorkomen. Dankzij de Niercheck, die door ruim 1,2 miljoen mensen is aangevraagd, is bij 3.400 mensen vroegtijdig nierschade ontdekt. Ook is naar aanleiding van de Niercheck bij circa 2.000 mensen hoge bloeddruk of diabetes opgespoord. Door behandeling en een aangepaste leefstijl kan bij al deze mensen nierfunctieverlies worden beperkt of voorkomen. Deze conclusies baseert de Nierstichting op de campagne-evaluatie die het Nederlandse Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL) heeft verricht onder huisartsen, het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het NIVEL en 100.000 aanvragers van de Niercheck.

In Nederland hebben 60.000 mensen – één op de 200 volwassenen – nierschade, zonder dat zij dat weten of er iets van merken. Als hier niets aan wordt gedaan, verslechtert de nierfunctie en lopen zij een groter risico binnen vijf tot vijftien jaar te moeten dialyseren. Daarom is vroege opsporing van nierschade zo belangrijk. Omdat de vroege opsporing van nierschade nog geen plek heeft in de reguliere gezondheidszorg startte de Nierstichting in september 2006 de campagne ‘Stop beginnende nierziekte’ en stelde de Niercheck – een eenvoudige zelftest op eiwit in de urine – gratis ter beschikking. De Nierstichting heeft aanvankelijk ingezet om in één jaar ongeveer 1.000 mensen met verborgen nierschade op te sporen.



Doeltreffende campagne
“We zijn erg trots dat onze campagne tot zulke succesvolle resultaten heeft geleid. We zijn erin geslaagd een grote groep mensen te bereiken met een eenvoudige, maar zeer doeltreffende boodschap”, aldus Paul Beerkens, algemeen directeur van de Nierstichting. “Hierdoor kunnen we bij duizenden Nederlanders ernstig nierfunctieverlies beperken of voorkomen. Bovendien zegt 12 procent van de mensen naar aanleiding van de testresultaten gezonder te zijn gaan leven”.
De campagne heeft – naast bewustwording en zonder mensen ongerust te maken – daadwerkelijk bijgedragen aan de preventie van ernstig nierfalen, een belangrijke doelstelling van de Nierstichting. Sinds de start van de campagne is door huisartsen naar schatting bij circa 3.400 personen nierschade vastgesteld. Daarnaast is bij ruim 2.000 mensen diabetes of een te hoge bloeddruk ontdekt, terwijl zij niet wisten dat zij deze aandoening hadden. Diabetes en hoge bloeddruk vergroten het risico op nierschade en nierfunctieverlies. Met behandeling en leefstijladvies is verslechtering van de nierfunctie bij al deze mensen nu te voorkomen of af te remmen.

Resultaten inzet Niercheck kunnen nog beter
Dankzij de campagne en de Niercheck zijn belangrijke resultaten behaald. Toch biedt het NIVEL-rapport aanknopingspunten om het gebruik en de resultaten van de Niercheck in de praktijk verder te verbeteren. Zo blijkt dat van de mensen met een positieve uitslag, dat wil zeggen met eiwit in de urine, slechts een kwart naar de huisarts is gegaan. Daarnaast blijken niet alle huisartsen in een positieve testuitslag aanleiding te zien voor vervolgonderzoek.

Het aantal van ruim 5.000 opgespoorde mensen met nierschade of een sterke risicofactor voor nierschade had dus nog hoger kunnen liggen. Daarnaast constateert het NIVEL dat een zwak-positieve testuitslag in het vervolgonderzoek van de huisarts lang niet altijd werd bevestigd. Dit te grote aantal zogeheten vals-positieve uitslagen moet worden uitgezocht en opgelost. Het aflezen van de testuitslag bij kunstlicht blijkt in elk geval een rol te spelen; de testuitslag moet echt conform de gebruiksaanwijzing bij daglicht worden afgelezen.
In de komende maanden wordt gewerkt aan de verbeterpunten. Nieuwe Nierchecks zijn naar verwachting over enkele maanden leverbaar. In de tussentijd wordt de kleine, nog beschikbare voorraad Nierchecks op aanvraag uitgeleverd. Deze Nierchecks gaan nu al vergezeld van een brief waarin het belang van aflezen bij daglicht en van het raadplegen van de huisarts extra wordt benadrukt. Ter ondersteuning van de huisarts bij de preventie en diagnostiek van nierschade investeert de Nierstichting al sinds begin dit jaar in de ontwikkeling van een richtlijn en nascholingstraject door het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de vereniging van internisten/nefrologen.

Structurele preventie nierschade
“Ons doel is dat het opsporen van verborgen nierschade aan de hand van eiwit in de urine onderdeel wordt van laagdrempelig regulier aanbod in de gezondheidszorg”, aldus Beerkens. “Dan is er immers pas sprake van structurele preventie van nierschade. Het is niet onze rol om langdurig aanbieder te zijn van een instrument als de Niercheck.” Totdat vroege opsporing van nierschade is ingebed in de reguliere zorg blijft de Nierstichting de Niercheck aanbieden, al zal dat vanaf de nieuwe voorraad waarschijnlijk niet langer gratis zijn.
De Nierstichting staat niet alleen in haar streven naar structurele preventie en vroege opsporing van chronische ziekten. Zo is er het samenwerkingsverband met het Diabetesfonds en de Hartstichting. Met een gezamenlijk preventieprogramma willen deze drie fondsen bereiken dat in Nederland de opsporing en preventie van nierfalen, hart- en vaatziekten en diabetes verankerd wordt in de reguliere zorg. Paul Beerkens: “Als we daar met elkaar en met steun vanuit de politiek in slagen, zal de Niercheck waarschijnlijk overbodig worden”.

Het volledige Nivel-rapport ‘Evaluatie campagne ‘Stop beginnende nierziekte’ kunt u vinden

Rob